Kio povus esti konvinkinta s-ron Couturat malordigi la zamenhofan sistemon de derivado? Li diras al ni ie, ke li tiel faris pro du motivoj; unue pro persona antipatio kontraŭ tiu finaĵo ulo kiu longigas la vorton je unu silabo, kaj devigas diri richulo anstataŭ richo, bonulo anstataŭ bono; — ni povus demandi al li tiam kial li ne faris simile por aĵo, kiu estas tutsame longa sen esti, ne kredas, pli eleganta ol ulo???
Sed estas alia kialo… S-ro Couturat ne volas la sistemon de Zamenhof, ĉar tiu sistemo kontraŭas lian opiniojn filozofiajn. «Malgraŭ Platono kaj ties disĉiploj, li diras, mi rekonas nek la bonon en si mem, nek la veron en si mem… Mi ne agnoskas distingon inter la bona kaj la bono, la vera kaj la vero, la bela kaj la belo… Mi ne konas ol personajn bonajn ol aferojn belajn…» Sekve la bona kaj la bono esprimiĝas egale en Ido per boneso; la vera kaj la vero per vereso. Des pli malbone por tiuj kiuj ne dividas la ideojn filizofiajn de s-ro Couturat! Ili ne eniros en la regnon de Ido, kie se ili eniras ili devos decidiĝi legi sur la porto skribaĵon analogan al tiu kiun Danto kredis vidi ĉe la enirejo de la Infero: Forlasu ĉiun esperon.
Eĉ se supozi ke s-ro Couturat estas milfoje prava filozofie, li estas milfoje malprava lingve, ĉar li forprenas de la internacia lingvo rimedon kaj distingaĵon kiuj posedas ĉiuj lingvoj antikvaj kaj modernaj. Li metas sin en la malkapablon esprimi en sia lingvo siajn proprajn ideojn, kaj ni defias lin traduki en Idon la frazon kiuj ni ĵus pruntis de li.
Tiu ne estas krome la sola riproĉo kiun meritas lia sistemo de derivado, kaj ni revidos en detalo iujn afiksojn de lia lingvo.
