Paĝo:Drezen - Pri problemo de internaciigo de science-teknika terminaro, 1935, Samojlenko.pdf/13

El Vikifontaro
Ĉi tiu paĝo estas provlegita

La metodo de derivado de novaj terminoj per akcepto de la formo el alia lingvo estas sufiĉe ofta fenomeno.

La konceptoj, prenitaj el fremda medio, de aliaj popoloj ne povas esti tuj esprimitaj per formoj kaj reguloj jam ekzistantaj en indiĝena lingvo. Naciaj difinoj de similaj «importitaj» konceptoj (ekzemple rusa «vertoljot» anstataŭ «helikoptero») estas nekompreneblaj por «importinto» de la koncepto. Kaj por la indiĝenoj similaj novekreitaj naciaj terminoj restas ankaŭ rekonataj, novaj kaj lernendaj samtempe kun la koncepto, kiun ili esprimas

Pro tio la fakto de akcepto de novaj terminoj el aliaj naciaj lingvoj estas tute celkonforma kaj tial F. Engels en antaŭparolo al sia libro «Evoluo de socialismo de utopio al scienco» (1882) skribis: «Fremdaj vortoj, kiuj plejparte estas ĝenerale akceptitaj terminoj, ne estas necesaj, se ili estus tradukeblaj. Do traduko nur malklarigas kaj konfuzas la sencon, anstataŭ klarigi». Porekzemple ni citu kelkajn ne devige latindevenajn terminojn, akceptitajn en la rusan lingvon por koncernaj «importitaj» konceptoj el la germana. La formo de tiuj terminoj en rusa lingvo jen estis kripligata, jen restis senŝanĝa kompare al koncerna formo de germana lingvo. Tiaj estas la terminoj: bolt (Bolzen), kern (Körnerpunkt), capfa (Dreh-Zapfen), ŝaber (Schaber), ŝajba (Unterleg-Scheibe), grund-buksa (Grund-Büchse), masŝtab (Masstab), fuksŝvanc (Fuchsschwanz), ŝtangencirkul (Stangenzirkel) k.a.

Fremdlingvaj terminoj kaj esprimoj estas akceptataj ne nur ĉe transpreno de novaj konceptoj; tiuj terminoj ofte komencas konkuri kun la jam ekzistantaj naciaj difinoj de iuj analogiaj konceptoj kaj eĉ elpuŝas ilin. Karakteriza ekzemplo tiurilate estas la rusaj vortoj «predel» (limo) kaj «graniĉenije» (limigo), paralele kun kiuj estas uzataj en pliprecizigita senco 3 fremdvortaj terminoj.

1. gabarit (ŝablono aŭ modelo en natura grando, ekstremaj konturoj).

2. parametr (limo de grando, konstanta grando en formulo).

3. limit (fiksita limito, limigo).

En citita ekzemplo rusa lingvo ne povus difini per du «rusaj» terminoj kelkajn konceptojn aŭ ĝi devus doni al la terminoj multvortan klarigon, kiel necesas ilin kompreni. Per akcepto de tri «kromaj» fremdlingvaj terminoj estas ricevitaj tute ekzaktaj kaj malongaj formoj por esprimi kelkajn diferencigitajn konceptojn.

Konforme al aperantaj bezonoj la «fremdvortaj» terminoj ofte akiras — eĉ pli grandan flekseblecon rilate al ebleco de vortderivado, ol koncernaj «indiĝenaj» vortoj. Ekzemple en rusa lingvo la derivitajn vortojn «gabaritnij» (ŝablona), «limitirovannij» (limigita) ne estas eble esprimi per derivaĵoj el origine rusaj «predel» kaj «ograniĉenije».

2221. Internacia akordigo de terminoj

Transspreno de terminoj el fremdaj lingvoj estas pozitiva fakto kondiĉe, ke ĉe tia transspreno konserviĝas en diversaj lingvoj unueco de termina signifo kaj ke la transprenata termino estas asimilata ankaŭ