Ĉar samaj demandoj estas certe interesaj por multaj esperantistoj, mi ripetas tie ĉi mian respondon al mia Kijeva korespondanto.
Unua esperanta lernolibro, t. e. la unua esperanta presaĵo, aperis en julio 1887 en Varsovio, sed en lingvo rusa, ĉar tiam estis multe pli facile ricevi aprobon de cenzuro por rusaj ol por polaj skribaĵoj; la dato de tiu ĉi aprobo, ĉiam nepre presata ruse sur la dua paĝo de ĉiu libro, estis: 21-a de majo 1887 laŭ rusa kalendaro (t. e. 1-a de junio).
La unua broŝuro estis do rusa. Ĝia plena titola paĝo en esperanta traduko estis: D-ro Esperanto. Internacia Lingvo. Antaŭparolo kaj Plena Lernolibro. Por Rusoj. Varsovio. Tipo-Litografejo de Ĥ. Kelter, str. Novolipie No. 11. 1887. La titola paĝo montras krom tio la devizon: „Por ke lingvo estu tutmonda, ne sufiĉas nomi ĝin tia.“ La prezo de la libro estis 15 kopekoj.[1]
Nur pli ol unu monato poste, la 9an de julio 1887 (t. e. la 21an),[2] la cenzuro aprobis polan broŝuron, kies titolan paĝon ni prezentas al niaj legantoj.
La dua demando pri nacieco de nia majstro estas iom pli malfacila. Se la nacieco de ĉiu devas esti difinita laŭ lia propra interna subjektiva sento, tiam, ŝajnas al mi, ke Zamenhof konsideras sin mem kiel „internacianon“ aŭ „eksternacianon“: homaranon, t. e. „anon de homaro“ — kiel li mem nomis sin unufoje.
Sed por klarigi tiun ĉi demandon el objektiva vidpunkto, — ĉar tio interesas la demandantojn, — mi devas rememorigi kelkajn biografiajn detalojn.
