Unu el la plej rimarkindaj homoj en la kimra historio, kaj homo, kiu profunde influis siajn samtempulojn, estis Catwg la sagulo.[1])
Li naskiĝis en la sesa jarcento, plej aĝa filo de Gwynllwg, unu el la reĝoj en malnova Morgannwg [2] (Glamorgan).
Je tiu epoko la kimroj ĝuis pacan periodon (post jarcentoj da interbatalado kaj subpremado), sed la religia herezo evidentiĝis en la insulo, kaj Catwg, influita de la tiamaj cirkonstancoj, decidis fariĝi klerulo kaj piulo.
Lia klerceo kaj pieco altiris al li grandan respekton kaj influon, kaj S-a Garmon faris al li inviton fariĝi abato de Llanfeithin, kaj al la tiea monaĥejo li transloĝiĝis.
Li vivadis tie ĝis morto je la tre maturiĝinta aĝo de cent dudek jaroj, kaj sub lia persona gvidado la plej kleraj homoj de tiu epoko instruiĝis.
Frapite de tia forta kaj impresa personeco, kiajn posedis Catwg, Ia episkopo de Llandaff [3] ĉiam petis lian konsilon kaj subtenon en ĉiuj siaj entreprenoj; kaj, oni diras, ke, pro lia saĝeco, la reĝo· Arturo [4] elektis lin, kiel unu el siaj dudek kvar kavaliroj, kaj kiel unu el siaj tri ĉefaj konsilantoj.
Pro lia saĝeco, liaj konsiloj, paroladoj, proverboj, kaj saĝaj diroj, li famiĝis tra la tuta lando; kaj tia estas la impreso farita sur la tiamuloj, ke oni alkalkulis al lia kredito ĉiun diron kaj proverbon en kimra lingvon!
Tiel estis honorata Catwg la saĝulo, sanktulo, poeto.
En la Oktobra numero (= el 1918) de "Modern Language Teaching," unu el la malmultaj angloj, kiuj serioze studadas la kimran lingvon (S-ro A. S. D. Smith) verkis artikolon, en kiu li diras, interalie: -
"Se oni min demandus, kiu, el la diversaj lingvoj, kiujn mi elstudis, posedas la plej grandajn eblecojn por la poezio, mi senhezite dirus "la kimra." . . . La kelta (precipe la kimra), gramatiko enhavas elementojn tiel malsimilajn al tiuj, kiujn renkontas la studento de aliaj lingvoj, ke lia atento estas kaptata tuj de la komenco. Krom tio, la vortaro, plejparte, - krom ĉe sperta filologo - tute ne similas tion de iuajn konata lingvo. . . . Kiel la angla lingvo estas la perilo de la komerco, tiel la kimra estas la lingvo de la hejmo, de la religio kaj de la literaturo. Estas per ĉi tiu lingvo - la heredaĵo de multaj jarcentoj - ke la animo de emociema kaj poeziema popolo trovas esprimilon, sen kiu nacio estas malviva."
