Sub streĉa atento de la kongresanaro suriras la pupitron s-ro Feliks Zamenhof, frato de nia majstro por diri adiaŭajn kaj admonajn vortojn.
Li diras: Ĝenerale kiam venas al ni gastoj, ni klopodos kontentigi ilin kiel eble plej. Laŭ tio, kion oni aŭdis kaj vidis, oni povas konkludi, ke la gastoj sin sentis bone. Kompreneble ne ekzistas iu, kiu povus kontentigi ĉiun. Kritiko bona ĉiam estas bona. Troa optimismo malhelpas. Danĝera tamen estas troa pesimismo. Tiel oni nun daŭre plendas, ke la esperantista organizo ne estas bona, ke la rilatoj ne estas bonaj ktp. Oni deziras reorganizi, ŝanĝi, serĉi »novajn vojojn«. Sed anstataŭ unu ĥaoso oni ne faru du ĥaosojn. Ni ne agu dise, sed kune. Ne ĉiuj vojoj kondukas al Romo, nur la bonaj. Ni bezonas gvidcentron!
Multaj timas, ke Esperanto de tempo al tempo havas novan konkuranton. La ĝisnuna ekzistado de Esperanto pruvis, ke ni ne bezonas timi ion. Esperanto estas bona kaj jam konata tra la mondo. La fideleco al la fundamento de la lingvo gardas kaj ŝirmas ĝin.
Sro Zamenhof esperas, ke la kongreso donos novan revigligan ekpuŝon al la movado en Polujo. Li petas, ke la kongresanoj en siaj rememoroj ne metu la polajn samideanojn en la lastan vicon.
La kongresanoj per longa aplaŭdo kvitancas la belajn kaj elkorajn vortojn de s-ro Feliks Zamenhof.
XXIII U. K. de E-o, Krakovo, 8. VIII. 31. Protokolo de R. Kreuz (Of. Dokumentaro, pĝ. 26.)
