El la historio de Leipzig
Pentekoston 1914
La vasta, fruktodona ebenaĵo ĉirkau la nuntempa Leipzig, la iam pli grandaj kaj pli fiŝhavaj riveroj allogis jam en la pratempo homojn, kiuj ĉi tie ekloĝis. Trovitaĵoj eltombaj sciigas al ni, ke jam antaŭ la tempo de Kristo tie ĉi loĝis germanrasa popolo, la Hermunduroj. Ilia kulturo estis ankoraŭ malalta. Ĉasante kaj fiŝkaptante ili akiris sian nutraĵon; ili ne konis jam la feron, nek la turnplaton, por formi regulajn vazojn el argilo. Tamen jam estis en ili iom da artemo; ĉar en la tomboj, kien ili metis la cindron de siaj forbruligitaj mortintoj, oni trovis multajn bronzajn ornamaĵojn: pinglojn, broĉojn ktp.
Dum la granda migrado de popoloj, en la 4a ĝis 6a jarcentoj, tiuj praloĝantoj perdiĝis, ni ne scias kien; kaj iom post iom enpenetris de oriente alia, slavorasa popolo: la Sorboj. Estante terkulturistoj ili volonte evitis la densajn arbarojn en la suda Saksujo kaj preferis la lokon, kie Elster, Pleisse kaj Parthe kuniĝas. Ĉi tiu loko ŝajnis al ili taŭga ankaŭ pro tio, ke la oftaj superakvoj de tiuj riveroj naskis marĉojn bone ŝirmantajn kontraŭ malamikoj. Ili do konstruis multajn vilaĝojn, kies nomojn ni ankoraŭ nun rekonas pro la finiĝoj itz, ritz itzsch, atzsch k. a. Unu el tiuj vilaĝoj estis Libzi-tiliejo, kiu staris tie, kie nun estas la Lortzingstrasse. — La Sorboj jam uzis la teksilon, la turnplaton kaj hokforman lignan plugilon. Ili fiŝkaptis, paŝtis siajn brutarojn kaj estis entute pacemaj homoj.
Sed en la 10a jarcento komenciĝis denova enpenetrado, ĉi-foje de germanoj: Henriko 1a ĉiujaraj foiregoj (germane: Messen), kiuj estis permesataj al, la urbo en la jaroj 1156 kaj 1458. Gis 15 mejloj malproksime de la urbo aliaj foiroj ne rajtis okazi. Sekve de tiu ĉi in- stitucio Leipzig de komenco fariĝis §rava provizejo por la traira komerco. ed la grandaj enspezoj el la nove trovitaj arĝentminoj en Erzgebirge (la urbo mem kaj multaj burĝoj posedis akciojn de la tieaj minejoj) ebligis, ke la Leipzigaj komercistoj en la fino de 1' 15 a jarcento tiris al si la po- grandan komercon en la suda kaj meza Germanujo, kiu ĝis tiam estis kvazaŭ monopolo de Augsburg kaj Nŭrnberg. -— La alveno de elmigrintoj el Holando (kie Alba elpuŝis la pro- testantojn) kaj el Francujo (edikto de Nantes 1685!) estigis novajn komer- cajn interrilatojn kun tiuj landoj kai _ ekfloron de diversaj metioj. Sed venis kun siaj militistoj kaj monahoj. Tiuj ankaŭ multaj kontraŭaĵoj malhelpis baldaŭ tro konstruis kasteleton (ĉe la nuna Pfaffendorfer ; rapidan evoluon.
Leipzig: Malnava arbodomo
Strasse) kaj ekposedis la kampojn; ĉi tiuj predikis La komercisto ŝatas pacon; ĉar nur dum kontraŭ la sorbaj fetiĉoj, venigis la venkitojn en ; paco li senĝene kaj profite povas aĉeti kaj vendi. la kristanan kapelon (kie nun estas la „Naun- ; Sed ĝuste paco neniam regis longtempe en nia dorfchen") kaj postulis, kiel imposton, dekonon j regiono. La ebenaĵo ĉirkaŭ Leipzig estas ege de ĉiu havaĵo kaj enspezo. Tion la Sorboj ne ! konvena batalejo; kaj tial okazis sur ĝi de 933 volis toleri. Longedaŭra malpaco okazis, en \ ĝis 1813 ok grandaj bataloj , kiuj kompreneble tre kiu partoprenis ankaŭ la militemaj poloj kaj j maiutilis la evoluon de la urbo. Dum la tridek- bohemoj. Nur komence de 1' 12 a jarcento la j jara milito Leipzig estis sieĝata kaj pripafata kvin iando iom paciĝis. — Kaj nun alvenis grandare ; fojojn; la norda kaj la sepjara militoj, la bataloj ermanaj terkulturistoj el Ia okcidento, tiel ke ; kontraŭ Napoleono postulis multefoje grandegajn aksujo estas kvazaŭ kolonio de la germana raso. I monoferojn, ĉar malfeliĉe Leipzig staris ĉiam ĉe Unue ili ioĝis en la „Naundorfchen"; sed, ĉar tiu partio, kiu estis superata. Ekzemple Frederiko tie minacis Ta superakvoj de Elster kaj Pleisse, la Granda postulis kaj ricevis en la militaj jaroj la enmigrintoj fondis siajn hejmojn sur pli alta ioko tie, kie nun estas Reichsstrasse, Nikolaikirche kaj Markt. Nenecese estas diri, ke la vigla inter- komunikiĝo sur Ia malnova strato okcidenten kaj la ŝirmanta kastelo altiris komercistojn kaj metiistojn. Baldaŭ la loĝantaro pliiĝis tiom, ke en la 12 a jarcento markgrafo Otto la Riĉa permesis, ke Lipz konstruu muron kaj foson kaj estu urbo. Tiu urbeto, kiu tiam havis proksi- mume 5003 enloĝantojn (1699:15653; 1800: 32146; 1871: 106925; 1900: 456126), sin faris laŭplane kaj energie eminenta komercurbo. Jam en la 17 a jarcento, malgraŭ senfinaj malfacilaĵoj, Leipzig eksuperis ĉiujn siajn konkuran- tDĴn, Kvankam tiuj havis pli bonan situacion (Magdeburg, Halle, ErFurt, Nŭrnbere, Frankfurt a. M.). La funda- mento ae tiu ĉi evo/uo estas la tri
Leipzig: t^esters-strato dam la ,Messe~ notregoj.jpg)
el Leipzig proksimume 10 milionojn da taleroj; kaj por montri la oferojn de mia urbo dum la Napoleonaj militoj, mi citas nur la fakton, ke post la granda batalo ĉe Leipzig, en 1813, oni flegis tie ĉi pli ol 30000 vunditojn. Tio estas preskaŭ la sama nombro, kiel tiu de la tiamaj enloĝantoj de Leipzig. Ĉu ne estas mirinde, ke la urbo malgraŭ ĉiuj malfeliĉaĵoj tamen pli kaj pli progresis ĝis la nuna bonstasto?
(Finota)