TUMORO
—
166 —
T u ra o ro . (Med.). Patologiaj histoj.kreskantaj en la organismo : La kankro estas mortiga tumoro. T u m u lto . Brua, senorda movado kaj kurado de honiamaso. T u m u lta . Plena de tumulto. T u n elo . Subtera galerio por fervojo, por tramvojo : la Simplona tunclo. T u n ik o . Ce la antikvuloj suba vesto kun mallongaj manikoj, atinganta ĝis la genuoj. T u ro . Tre alta, malvasta konstruaĵo : turo de preĉ/ejo. L u m tu r o . Turo kun granda lanterno por lumigi la maron. T u rb o . Infana ludilo, turnata sur la tero per batoj de vipo. T u rb a n o . Turka kapvesto, konsistanta el tuko, volvita ĉirkaŭ la kapo. T u rb in o . Motoro, konsistanta el horizontala eado, movata de la akvo. T u rd o (Zool.). Ilirdo kantanta el la vico de 1’ paseroj (Turdus). T u ris m o . Sporto de la vojaĝoj. T u ris to . Persono, vojaĝanta por sia plezuro. T u rk is o . Nediafana multekosta ŝtono, verdete-blua. T u r m e n t i. Kaŭzi doloron, suferon : La kato turmentas la leaptitan muson. T u rm e n to . Ago de tiu, kiu turmentas. T u rn i. -1 . Movi objekton ĉirkaŭ ĝia propra akso : lurni la lcapon dekstrcn; lurni la pai/ojn de libro', turni radon de maSino -2.
ULMACOJ
(Fig.) : Turni la rigardon, turni la atenton, sin turni al iu kun peto. T urniĉji. Moviĝi ĉirkaŭ sia propra akso : La tero turniĝas ĉirlcaŭ sia akso kaj rondiras ĉirlcaŭ la suno. K a p tu r n o . Sento de perdo de la egalpezo. Komparu : T o rd i, r u li. T urniro. Publika vetbatalo de kavaliroj en la mezaj jarcentoj. T urto (Zool.). Migranta birdo el la familio de 1’ kolomboj (Turlur auritus). T uso. ltapida kaj brua elspiro, kaŭzita de' 1’ ekscito de la muka membrano de la spira tubo. T u si. Rapide kaj brue elspiri kaŭze de 1’ ekscito de la muka membrano de la spira.tubo : La ftizuloj mutte tusas. T uŝi. -1 . Almeti la fingrojn al io : Ne luŝu la hundon, ĝi estas fava! -2. Mencii, diri nemulte pri io, parolante pri aliaj aferoj : tuSi demandon en artikolo. - 3. Sanĝi: netuŝetba fundamento de Bsperanto. -4. Tuŝi la koron, kortuŝi : kaŭzi emocion, eksciti konipaton : tuŝnnla, kortuŝanla secno. T u ŝ e ti. Tre delikate, apenaŭ senteble tuŝi : tuŝcti la vangon de infano. Tuta. En ĉiuj siaj partoj, nedividita : manĝi tutan panon; la tuta mondo, la luta popolo. T u te . Plene, komplete : Mi estas tute trankvila. T u te ne. Eĉ en la plej malalta grado ne : A/i fufe ne iimas. T u to . vbjekto, afero en ĉiuj siaj partoj, nedividita : La tuto estas pti granda, ot ĉiu el ĝiaj partoj. T u te co . Abstrakta ideo de tuto : konsideri deinandon en ĝia luleco. T u ta ĵo . Ciuj kune, konsiderataj kiel nnu : La tutaĵon de ta ŝipoj dc lando oni nomas ŝiparo. Koniparu : K o m p le ta , p le n a .
u - U. - l . Finiĝo de 1’ imperativo : lernu, venu. -2. Finiĝo de tiel nomata u-modo, uzata en frazoj, dependantaj de 1’ vortoj, esprimantaj ordonon, volon, peton, neceson. Oni ordonis al lasoldalojfcciliestu pretaj antaŭ la leviĝo de T sutio. Mi min turnas al vi kun peto, ke vi ne rifuzu. Necese estas, lce vi venu. -U j. Sutikso por derivi : - l . Noinon dc 1’ objekto, de 1’ vazo, servanta por porti, konservi la objektojn, esprimitajn de la radiko : papcrujo, inonujo. -2. Nomon ile I’ arbo, donanta la fruktojn, esprimitajn de la radiko : poinujo, pirujo. - 3. Nomon de la lando de 1’ popolo; esprimita de la radiko : Francujo, Turlcujo.
-Ul. Sufikso por derivi nomojn de personoj aŭ eslaĵoj, kiuj estns karaktez.irataj per tio, kion esprimas la radiko : ĝibulo, bonulo, vertebrulo. Ulano. Soldato de la pola malpeza kavalerio, portanta lancon. U leero (Med.). Inflamo de ln haŭto aŭ muka mcmbrano kun loka perdo de substanco : ronda ulccro de la stomako. U lm o (Bot.). Arbo el la samnoma familio; ĝia ligno estas uzata por radoj (Ulmus effusa). U lm aco j (Bot). Familio de dukotiledon* aj senpetalaj vegetaĵoj : ulmo.
