I
ĈIO
— 27 —
Ĉio. Generaliga pronomo
memstara (uzata nur sen substantivo), montranta objekton, prenitan laŭvole el pli granda nombro : Kritikulo cstas homo kiu ĉiam kaj ĉie kritikas ĉion. Ciopova. Kiu povas ĉion : Dio ĉiopova. Ĉiom. Cia nombro, ĉia kvanto; ĉian nombron, kvanton (malofte uzata). Ĉirkaŭ. - 1. Prepozicio kaj prefikso kun la signifo : en laspaco, kiu estas apud io, de ĉiuj ĝiaj flankoj : Densa popolamaso staris ĉirltaŭ la oratoro. La tero rondiras ĉirkaŭ la suno. Ĝirkaŭiri arbaron. - 2. Partikulo, esprimanta neprecize tempon, kvanton : La koncerlo daŭris ĉirkaŭ 3 horojn kaj finiĝis ĉirltaŭ la nolttomezo. La vesto leostos ĉirlcaŭ 100 frankojn. C irkaŭi. - 1. Esti cirkaŭ io : ĝardeno ĉirkaŭas la domon. - 2, Meti ĉirkaŭ io : Ĉirkaŭu la melonon per prunoj. ĉirkaŭajo. Loko, kiu estas ĉirkaŭ io : la ĉirkaŭaĵo de urbo. Cirkaŭkolo. Leda, metala strio, ĉeno, portala ĉirkau la kolo; ornamaĵo portata ĉirkaŭ la kolo. C irkaŭm ano. Ornamaĵo, portata ĉirkaŭ la
DATO
mano; braceleto. Ĝ irk aŭ p ren i. Meti la manojn ĉirkaŭ io : ĉirkaŭpreni arbon, ĉirkaŭpreni amilcon. Ĉiu. Generaliga pronomo, montranla apartan personon aŭ objekton, prenitan laŭvole el pli granda nombro : Ĉiu homo devas morti. Ĉizi. Fari ornamaĵojn, figurojn sur metaloj perinstrum ento kun mallarĝa akra rando. Cizilo. Fera instrumento kun mallarĝa akra rando por ĉizi. Ĉizisto. Persono, kies metio estas ĉizi. Komparu : S k u lp ti.
-Ĉj. Sufikso, por formi karesajn virajn nomojn; oni aligas ĝin al 2 - 5 unuaj literoj de la nomo : patro, paĉjo; Johano, Joĉjo. Ĉokolado. Substanco, konsistanta el kakao kaj sukero. Ĉu. Konjunkcio, uzata antaŭ demandaj frazoj, en kiuj estas neniu alia demanda vorto : ĉu vi venos? Kiam vi venos?
D Da. Prepozicio esprimanta kvanton, nombron, mezuron : multe da homoj, cenlo da soldatoj, tri metroj da drapo. Daktilo. -1 (Bot.). Frukto de palmosimila arbo (Phamix dactylifcra). - 2. Versmezuro, konsistanta el unu longa aŭ akcenlita silabo kaj du mallongaj aŭ neakcentitaj. Damoj. Ludo por du personoj, ludata sur speciala tabulo; ĉiu ludanto bavas dek kvin soldatojn. D am tabulo. Tabulo, dividita cn 64 egalajn kvadratojn, alterne nigrajn kaj blankajn, sur kiu oni ludas damojn. Damasko. Silka multekosla ŝlofo, fabrikata en Damasko. Danci. Ititme movi sian korpon ĉe sonoj de instrumento aŭ kanto. Danco. - 1. Movo de liu, kiu dancas. - 2. Maniero danci : kvadrilo, polko, D ancisto. Persono, kies metio estas danci : baleta dancislo. D ancado. Dancarto. Dando. llomo tro eleganta kaj laŭmoda. Dandi. Konduti kiel dando.
Danĝero. Proksima ebleco de malbono, de malfeliĉo : esti en danĝero. Danĝero minacas iun, pendas super iu. Forigi, eviti danĝeron. D anĝera. Prezentanta, enĥavanta danĝeron : danĝera vojo, danĝera siiitacio, danĝera malsano, danĝera lioino. D anĝere. En danĝera maniero : danĝere malsana, danĝere nesingarda. S en d an ĝ era. - 1. Kiu ne prezentas danĝeron : sendanĝera vojo. - 2. Kiu ne estas en danĝero : En haveno la ŝipo eslas sendanĝera. Komparu : R isko. Danki. - 1. Esprimi sian moralan devon reciproki la riccvilan bonon : danki la bonfaranton. Danki iun aŭ al iu; danlti pro io aŭ por io. - 2. Reciproki la ricevitan bonon : Danlci per perfido. Danko. Vortoj, ago de tiu, kiu dankas. D ankem o. Emo reciproki ricevitan bonon per bono. D ankem a. Karakterizata de dankemo. D a n k ’ al. Per io, per la agado de io : dank' al la helpo de 1' amikoj. Dato. Precize dilinita tempo (jaro, monato kaj tago), en kiu okazis aŭ okazos iu 1'akto : dalo de naskiĝo. D ati. Meti, surskribi daton : dati leteron. D atreveno. Jubileo.
