Jam de kelka tempo oni diskutas en lab. esp-aj gazetoj pri kunigo de ĉiuj proletaj esp-istoj en unu solan organizon. Al tia demando certe rilatas simpatie ĉiu sincera K-do. Sekve, ni ĉiuj devas bone pripensi la aferon, cerbumi por trovi la plej facile ireblan vojon kaj tiucele difini la gvidprincipojn, kiuj donu la ĝustan orientadon kaj certigu eviton de erarpaŝoj.
Por pristudi tiun problemon, ĉu ni staru ĉe pure abstrakta pozicio? Aŭ ĉu ni prikonsideru la faktojn tiaj, kiaj ili estas, la realaĵon sub ĝia kruda aspekto? Ĉiu certe konsentos, ke la lasta vidpunkto estas la sole taŭga.
Larĝtrajte, unueco ekzistis pere de SAT ĝis la jaro 1930. Kial ĝi rompiĝis? Ĉu la principoj metitaj en la Statuton de la Asocio estis ne ĝustaj, ne celkonformaj? Al tiuj demandoj mi respondos, paroligante faktojn. Ĉiu persono, kiu volos esplori senpasie kaj serioze la historion de nia movado, helpante sin per la dokumentoj, troveblaj en protokoloj de kongresoj aŭ aliaj presaĵoj, nepre alvenos al sama konkludo kiel la mia.
Sed antaŭ ol komenci tiun esploradon, mi opinias necese atentigi la legantojn, ke ili ne havas respondecon en la gvidado de SAT kaj sekve parolas nur en mia propra nomo. Eble la nuna Plenum-Komitato aliel prezentas al si la problemon… Mi ne havas alian celon, alian deziron ol helpi al Gek-doj prijuĝi mem la demandon.
I.
La unua principo, kiu direktis ĉe la fondo de SAT estis, ke necesas apartigi laŭklase la esperantan movadon; ke tia apartigo estas necesa en la intereso mem de l’ tuta esp-a movado. En la tri eldonoj de "For la Neŭtralismon!" oni ja povas legi:
- ↑ "Sennaciulo" de 25.2.1935.
