Pro kio?/IV
Ĉirkaŭ tagmezo de l' sekvanta tago, post kiam von Merten, atendante Editon, estis farinta tualeton iom pli zorgeme ol li ĝenerale kutimis, alvenis la telegramo el Chicago, postsendita al li de la ĉefpolicejo en Berlin. Ĝi tekstis: "Pinkerton komisiita. Lastjaraj elspezoj de Alico 6000 mem, 4000 Jameson, 7500 vivasekuro New York."
Dum li meditis pri tio, Edito venis. Post rapida saluto li donis al ŝi la telegramon.
"Pri tiu vivasekuro Alico neniam parolis al mi," ŝi diris mirigite.
"Tion mi supozis", li respondis. "Tre verŝajne ĝi estas efektivigita profite de Jameson."
"El kio vi konkludas tion?"
"Alico Smith ne havis, kiel vi diris al mi, proksimajn parencojn. Vivasekuro, por kiu sinjorino en tia aĝo pagas tiel altan premion, devas esti pri eksterordinare alta sumo. Al kiu ŝi estu utiliginta ĝin, se ne al tiu, kiun ŝi amis?"
"Certe!"
"Krom tio vi jus diris al mi, ke kontraŭe al vi ŝi tute silentis pri tiu vivasekuro. Kio povus esti instiginta ŝin al tio, se ne la deziro de Jameson? Kaj kian intereson li povus havi pri tio, postuli de ŝi tiun silentadon, se la poliso ne estus skribita por lia profito?"
"Ankaŭ tio estas ĝusta."
"La polisoj de la plej multaj amerikaj vivasekuroj post unu jaro ne plu estas nuligeblaj; supozeble tio estas ankaŭ pri la New Yorka."
"Tiukaze Franco kompreneble havis grandan intereson pri ŝia morto. Tio )etas helan lumon sur la aferon."
"Kontraŭe, tio ŝajnigas ĝin ankoraŭ pli mistera. Nome la asekursocieto kompreneble elpagos la asekursumon ne pli frue, ol la morto de la asekurita persono sendube estos konstatita. Sed Jameson, tiel malfaciligante la identigon de la kadavro, ja, laŭ sia opinio eĉ malebligante ĝin, ĝuste malhelpis la elpagon de la asekursumo, kiu devus esti treege valora por li, se li estas tia, kia vi priskribis lin."
"Li estas tia, pri tio vi povas fidi!"
"Mi tute ne dubas pri tio. Sed vi ne kontestos, ke, unuarigarde, lia faro pli vere ŝajnas kiel tiu de frenezulo ol tiu de malvarmsange pripensanta viro. Ĉi tia viro la murdisto certe estis, pri tio dubo ne povas ekzisti laŭ la zorgema preparo, kiun li faris, por eviti la malkaŝon. Se tiuj preparaj ne estus, mi emus opinii, ke li faris la murdon, kiu ŝajne tiel multe kontraŭas lian intereson, en eksciteco. Sed tio tute ne estas konsiderebla."
"Sed kia motivo nun restas? Kion vi opinias?"
"Ke post ĉi tiu afero kaŝiĝas io, kion ni nuntempe ankoraŭ ne povas diveni."
"Ĉu vi kredas, ke ni trovos tion?"
"Mi esperas!"
"Kiamaniere?"
"Per observado al Jameson."
"Espereble ni trovos lin!"
"Li tute ne scias, almenaŭ ne ĝis la nuna momento, ke li estas suspektata. Do ne ekzistas iu kaŭzo por li kaŝi sin, post kiam li opinias forigita ĉiun postsignon de identeco inter li kaj la krimulo. Mi esperas, ke Pinkerton baldaŭ esploros, kien Jameson igas postsendi al si leterojn el la hejmlando. Se ni tion scios, ni rapide povos efektivigi observadon."
"Kaj kion ni faros, ĝis kiam ni havos sciigojn el Chicago?"
"Ĝis tiam ni devas certiĝi pri tio, ke miaj supozoj rilate al la vivasekuro estas ĝustaj. La Newyorka societo certe ankaŭ ĉi tie havas reprezentanton. Sed tio malmulte utilus al ni. Ci tiu reprezentanto tre verŝajne ne estas informita pri la asekuroj efektivigitaj en Ameriko. Ni devas turni nin al la ĉefdirekcio en Newyork."
"Ĉu telegrafe?"
"Certe, kun pagita respondo."
Merten redaktis telegramon, en kiu li petis informon, por kies profito estas destinita asekuro pri Alico Smith el Chicago, ĉu la asekursumo jam estas postulita, kiom alta ĝi estas kaj de kiam la asekuro validas.
"Mi prefere direktos la telegramon al la germana konsulejo", li diris, finskribinte la tekston. "Ĝi pli certe ricevos inf ormon ol mi, kvankam la societo ja ne havas kaŭzon rifuzi la informon. Eble oni ankoraŭ povus aldoni, ke estus rekomendinde, provizore ankoraŭ ne elpagi la asekursumon kaj tuj informi min, kiam ĝi estos postulata "
Li faris tion kaj forsendis la telegramon al la germana konsulejo, petante la respondon rekte al Dresden.
Poste ili kune tagmanĝis. Sed Merten ne povis liberigi siajn pensojn de la nova aferstato.
"Turmentas vin, ke vi ankoraŭ ne scias, kian interrilaton la murdo eble povas havi kun la vivasekuro", Edito subite diris.
"Vi estas prava, fraŭlino!" li rediris mediteme. "Montriĝas kontrasto, kiun mi ankoraŭ ne povas klarigi. La motivo de I' murdo sendube estas la havigo de la asekursumo. La forigo de ĉiu postsigno klariĝas el la natura celado de l' krimuloj, resti nekonata. Sed kiel ambaŭ faktoj estas akordigeblaj, ĉar por la elpago de la asekursumo la pruvo de V morto, do la identigo de la kadavro, estas necesa? Al ĉi tiu demando mi ne trovas respondon!"
"Vi ja mem diris, ke la respondo povas rezulti nur el observado al Jameson!"
"Certe! Sed mi volonte dezirus trovi la respondon per nura logika pensado, por poste vidi konfirmita mian hipotezon. Ĝuste en tio, fraŭlino, sidas la spirita incito de mia profesio, ke ĝi donas al mi tro da okazoj, por malfacile solveblaj problemoj elprovi sagacon kaj logikan pensadon. Estas kvazaŭ ŝakludo inter krimulo kaj kriminalisto."
"Sed en kiu ne regas la egaleco de la ŝakludo. La kriminalisto disponas pri pli fortaj potencrimedoj."
"Tio estas ĝusta koncerne batalon inter esplorjuĝisto aŭ prokuroro unuflanke kaj krimulo troviĝanta en esploraresto aliflanke. Sed, kiom Ionge la krimulo ankoraŭ estas libera, tiom longe li en kelka rilato havas gravajn avantaĝojn. Li povas elekti siajn vojojn; la kriminalisto unue devas esplori ĉi tiujn, antaŭ ol li povas sekvi la krimulon. Ci tion vi vidas klare en la nuna okazo. En la nuna momento mi estas tute senagigita; mi ne povas fari ion alian ol atendi, ĝis kiam ni scios, kie Jameson nuntempe troviĝas."
"Ĉu eble estus rekomendinde serĉi lin en Berlin?"
"Ne! Unue li plej verŝajne tute ne restis tie, sed nur traveturis, se li ne preferis jam survoje elvagoniĝi. Eble li veturis al la Berlina stacidomo en Leipzig nur por erarigi nin, kaj de ĝi veturis al alia stacidomo. Sed, se li efektive veturis al Berlin, li tie en la hotelo sendube anoncis sin sub alia nomo kaj nun jam de longe ne plu estas tie. Gis nun la ekirita de ni vojo, per Pinkerton esplorigi la adreson, al kiu Jameson igas sendi al si siajn leterojn, prezentas la plej grandan Ŝancon de sukceso."
"Kaj kion fari, se ĉi tiu espero ne plenumiĝos?"
"Tiukaze ni devas atendi, ĝis kiam li postulos la asekursumon de la Newyorka societo. Tiam ni devos provi returne laŭiri la iritan de li vojon."
"Penplena tasko, kies solvo ŝajnas al mi ankoraŭ tre malcerta."
"Sendube! Sed estus la sola rimedo, kiu tiam ankoraŭ restus al ni."
"Kiam, laŭ via opinio, Pinkerton estos atinginta rezulton?"
"Tio estas tute ne autaŭdirebla, dependas de la malfacilaĵoj, kiuj kontraŭstariĝos al la oficisto komisiita pri la esploro. Sed, ĉar Pinkerton disponas pri bonega personaro, estas espereble, ke ni baldaŭ ricevos la deziratan informon. Se vi cetere ankoraŭ deziras persone partopreni la pluan ĉasadon — "
"Kompreneble!"
"Mi rekomendus al vi, venigi viajn vojaĝaĵojn ĉi tien. Eventuale ni devos senprokraste forvojaĝi."
"Do mi veturos al Wei6er Hirsch, pakos miajn kofrojn kaj adiaŭos de mia amikino. Ĉirkaŭ vespero mi ree estos ĉie ti."
"Sed povos fariĝi tre lacegiga vojaĝo!"
"Ne gravas! Mi ne estas tiel malforta, kiel vi ŝajnas supozi. Ĝis la revido!" —
Kiam Kruse sin anoncis, von Merten nur povis ripeti al li la jam donitan ordonon, post certaj intertempoj ree veni por demandi.
Dum la posttagmezo alvenis la telegramo de la germana konsulejo. Ĝi plene konfirmis la supozojn de I' kriminalkomisaro. La asekuro estis farita profite de Jameson antaŭ iom pli ol unu jaro, kaj ĝi estis ne nuligebla. La asekursumo ankoraŭ ne estis postulita.
Merten ree streĉis sian cerbon por trovi solvon de la problemo okupanta lin de post la ricevo de la telegramo.
Pro kio la murdo, se ne por atingi la asekursumon? Pro kio la forigo de la pruvoj pri identeco, kiuj estas necesaj por la elpago de la sumo al la postulonto?
Apogante la frunton sur la blanka, sed forta mano, la kriminalkomisaro en profunda meditado sidis en la angulo de la sofo antaŭ la tablo de sia ĉambro en hotelo Kronprinco. Jam la trian fojon li estis pleniginta kaj ekbruliginta la duonlongan pipon, kiun li ĉiam kutimis kunpreni dum vojaĝoj kaj kiun li ŝerce nomis sia plej fidela amatino, ĉar ĝi ardis nur por li. Li ne povis respondi al si la demandon, kiu senĉese staris antaŭ li. Plej verŝajna — aŭ pli ĝuste dirate— plej malmulte ne verŝajna estis la supozo, ke Jameson, post la murdo kaptita de timo, preferis rezigni la frukton de sia krimo, ol elmeti sin al la danĝero de l' malkovro. Eble li konsideris la fakton, ke la kriminalisto, serĉante la farinton de krimo, ĉiam unue starigas al si la demandon: Por kies profito ĝi okazis? Sed ankaŭ ĉi tiun supozon Merten malakceptis, ĝi neniel akordiĝis kun la priskribo, kiun Edito Mac Kennon estis doninta al li pri Jameson, ke ĉi tiu estis homo decidegema kaj nenion timanta. Tion la ĝis nun konstatitaj faktoj plenamplekse konfirmis.
Estas malnova sperto, ke, se oni tro intense kaj tro longe profundiĝas en tian problemon, la pli kaj pli elstariĝantaj detaloj malaperigas la superrigardon pri la tuto; kaj ĉi tio ekestigas la danĝeron, ke oni venas al tro komplikitaj solvoj, ne atentante la pli simplajn. Merten, jam de longe kutimiĝinta al severa memkontrolo
— unu el la plej gravaj ecoj de vere kapabla kriminaloficisto
— rimarkis, ke tiu danĝero ekmontriĝis. Pro tio li levis sin por fari promenadon en la freŝa aero.
Meĥanike li ekiris la vojon supren laŭlonge de l' dekstra bordo de Elbe. Li laŭiris ĝin ĝis Loschwitz, poste supreniris la Schillerstraton de ĉi tiu antaŭurbo, ĝis kiam li supre de WeiBer Hirsch venis sur la ŝoseon, kiu ligas ĉi tiun lokon kun Bŭhlau.
Li devis rideti, kiam li rimarkis, ke ĉitiumaniere li venis en la proksimecon de la loĝejo de Edito. Sed tuj poste li reserioziĝis. Li ekpensis, ke li devas gardi sin kontraŭ tio, ke la ĉarmo de ŝia personeco, de ŝia vigla, ne afektita karaktero ne akiru tro grandan potencon super li.
"Mi tro maljuna estas, por nur ludi, tro juna, por ne esti sen deziro!" li recitis el "Faust".
La komuna celo estis la sola ligo inter li kaj ŝi, kaj kiam ĉi tiu celo estos atingita, iliaj vojoj ree disiĝos, devos disiĝi; kaj nur la memoro restos.
Si serĉas edzon, ŝi diris kun malkaŝemo, kiu unuamomente iom strange tuŝis lin. Edzon! Esti tia, li ja sentis sin en la plena signifo de la vorto, kaj tion kun praveco. Sed ĝuste pro tio li ne povis pensi pri pli intima ligo inter ŝi kaj si. Si evidente estis riĉa, eĉ tre riĉa, alie ŝi ne estus montrinta sin tiel indiferenta rilate al la kostoj de esploro farota de Pinkerton. Sed edziĝi kun riĉa sinjorino estas por viro kun nobla pensmaniero pli granda risko ol doni la manon al malriĉa fraŭlino. Nur en la plej maloftaj okazoj riĉa edzino ne faras la provon, pro sia riĉeco pretendi superecon, kiun vera viro ne povas toleri. La sekvoj de tiaj provoj nur tro ofte estas profundaj, la edzecan feliĉon kaj la amon detruantaj malkonsentoj.
Li ja havis ne makulitan nomon kaj devenis el ŝatata familio kun bona reputacio, kio certe pli valoras ol ŝiaj dolaroj. Sed jam la penso pri tia negocsimila komparo kontraŭis lian noblan karakteron, kiu ne ŝatis degradigi la edzecon al objekto de spekulacio.
Pli bone estus, se li nun subigus la ekĝermantan simpation, antaŭ ol tio fariĝus tro malfacila al li. En estonteco li rigardus ŝin nur kiel interesan studobjekton, tio estus la plej bona. —
Laŭ tio li salutis ŝin, kiam ŝi vespere alvenis en lia hotelo, kun malvarmeta afableco. Sed ŝi estis tre ekscitita.
"Alico vivas!" estis ŝiaj unuaj vortoj, post kiam ili estis retirintaj sin en senbruan angulon de la granda restoracio de r hotelo.
"Ne eble!"
"Estas tiel! Kiam mi, veninte de la sanatorio, aŭdis, ke vi estas foririnta, mi iris al la ĉefpoŝtejo por demandi pri poŝte restantaj leteroj por mi. Kaj interalie mi ricevis ĉi tiun poŝtkarton!"
Ŝi donis al li francan universalpoŝtkarton. Li rapideme ekkaptis ĝin kaj unue atenteme ekzamenis la skribon.
"Ĉu vi estas konvinkita pri tio, ke la manskribo estas tiu de via amikino?" li poste demandis.
"Certe ĝi estas tiu!"
"Ĉu ankaŭ ĉi tiu letero estas skribita de via amikino?"
El sia leterujo li elprenis la leteron ricevitan de la eldonisto en Leipzig.
"Kompreneble! Ĉi tiun leteron ŝi skribis eĉ en mia ĉeesto!"
"Do la karto estas falsita!" li trankvile rediris.
"Sed estas la sama manskribo!"
"Tute ne. La imitado eĉ ne estas tre lerte farita. Vidu, ekzemple ĉi tie, ĉe la vorto 'and' antaŭ T am', la horizontala finstreko de la litero d estas poste aldonita, precipe dika, dum maldika streketo iras supren. Per tia maldika streketo la falsisto kutime skribis la literon d. Nur ĉe la subskribo 'Alico' li estis pli zorgema; ĉi tie grizeta ombro montras, ke la subskribo unue estas desegnita per krajonaj strekoj, poste forigitaj per gumo."
"Vi estas prava! Sed pro kio la karto?"
"Tion ni volas vidi el la enhavo. La dato akordiĝas kun la poŝta stampo. Vitrouge — laŭ mia memoro mi jam iam aŭdis ĉi tiun nomon. Se mi ne eraras, Vitrouge kuŝas en la suda Francujo, en Provence aŭ proksime de tie. Ĉiukaze ĝi estas tre malgranda vilaĝeto. La pli grandajn francajn lokojn mi konas. Nu, tion ni poste konstatos el geografia leksikono. La dato de la forsendo estas la antaŭhieraŭa. Laŭ la poŝta stampo la karto alvenis ĉi tie hodiaŭ posttagmeze. La malproksimeco de la Ioko de l' forsendo do estas sufiĉe granda. Tio estus konforma al mia opinio, ke Vitrouge kuŝas en la suda Francujo. Ĉu sinjoro Jameson scipovas la francan lingvon?"
"Tiom, ke li almenaŭ povas komprenigi sin per ĝi. Li vizitis la Remingtonlernejon en Chicago, kie ankaŭ la franca lingvo estas instruata."
"En la vilaĝeto Vitrouge apenaŭ ekzistas iu, kiu scipovas la anglan lingvon. Do, se sinjorino Smith efektive estis tie, tio facile estos konstatebla."
"Cu vi opinias, ke Jameson skribis la poŝtkarton?"
"Certe. Li estas tro ruza, por instigi iun, skribi poŝtkarton kun aliigata manskribo. Tion li laŭeble devas eviti, por ne estigi suspekton."
"Sed tiukaze li mem estis en Vitrouge, ĉu ne?"
"Tio estas ebla, sed ne nepre necesa. Povas esti, ke li sendis la poŝtkarton al iu persono, kiun li konas, petante, ekspedi ĝin. Aŭ li sendis ĝin por la sama celo senpere al la poŝtejo en Vitrouge. Ne ekzistas kaŭzo, ke la poŝtejo ne plenumu lian peton. Sed ankaŭ povas esti, ke li mem efektive tie estis kaj eble ankoraŭ estas."
"Por kia celo?"
"Por konstati, ĉu oni persekutas lin. En tia malgranda vilaĝeto ĉiu fremdulo estas speciale atentata, kaj observado estas malfacile efektivigebla sen tio, ke la koncernato rimarkas ĝin."
"Sed per kio li scias, ke mi Ieterojn deziris postsenditaj ĉi tien?"
"Ĉu vi eble parolis pri tio al via amikino?"
"Jes!"
"Nu do! Ŝi certe rakontis tion al li. Ĉu li vidis vin en Teplitz? Ĉu li sciis, ke vi estis tie?"
"Estus eble. Alico ne skribis al li ion pri mia ĉeesto en Teplitz. Si sciis, ke li ne ŝatis ŝian interrilaton kun mi, ĉar li konis mian antipation kontraŭ li kaj timis, ke mia amikino povus lasi sin influi de mi. En Teplitz ŝi tre verŝajne ne parolis al li pri mia ĉeesto. Sed mi staris sur la perono, kiam ili forveturis. Antaŭ ol li eniris la vagonon, li per longa rigardo esploris la tutan peronon. Mi ja staris en angulo, preskaŭ tute kaŝite per pakaja ĉaro, kaj havis ankaŭ, se mi ne eraras, mian vualon antaŭ la vizaĝo. Tamen estas eble, ke li ekkonis min."
"Verŝajne estis tiel, kaj ke poste li demandis Alicon pri vi, estas tre kompreneble. Ni nun legu, kion li skribas: 'Kara Edito!' — Ĉu via amikino kutimis uzi ĉi tiun titolon en Ieteroj al vi?"
"Plej ofte ŝi skribis: 'Kara Edinjo!' Ĉi tiu karesa nomo devenas el mia infaneco, kiun mi travivis kune kun Alico. Mi ne memoras, ke ŝi nomis min alie, escepte, se ŝi koleris pri mi, kiam ni estis havintaj malgrandan disputon."
"Tiajn subtilaĵojn Jameson kompreneble ne povis scii. Ni legu plue: 'Mi uzas la okazon de mia haltado ĉi tie, por sendi al vi korajn salutojn. Bedaŭrinde mi ne bone fartas; mi forte malvarmumis, tusas kaj havas fortajn brustodolorojn. Mi iros al Riviero. Domaĝe, ke vi reiros Chicagon. Mi renkontis malnovan konaton39 de mia patro; li zorgas pri mi, ĉar Franco pro negocaj aferoj devis vojaĝi al Wien. Skribu al mi poŝte restante al Nice. Kun kora saluto via Alico.'"
Merten klinis la kapon, kiam li estis finleginta la karton, kaj profunde ekmeditis. Post kelka tempo li levis la kapon kaj diris: "Mi kredas, ke mi scias, kion li intencas."
"Nu?"
"Mi deziras paroli pri tio nur tiam, kiam mi estos precize konsiderinta ĉion, kio parolas por kaj kontraŭ mia hipotezo. Sed nun tre grava demando: Ĉu via amikino iam estis pulmomalsana?"
"Ne, neniam!"
"Tion mi supozis. Ĉu li estis en Vitrouge aŭ nunmomente eble ankoraŭ tie restadas, tio provizore povas resti nekonsiderata. Ĉiukaze ni ne faros al li la komplezon iri tien."
"Kion li krom tio povus celi per ĉi tiu poŝtkarto?"
"Ho, tiaj celoj ekzistas diversaj. Ni devas okupi nin pri tre forta kontraŭulo, tio certiĝas pli kaj pli. Unue li volis ekestigi ĉe vi la certecon pri tio, ke Alico ankoraŭ vivas."
"Kio sen via interveno certe estus sukcesinta al Ii. Mi neniam estus pridubinta la malfalsecon de la poŝtkarto."
"Mi pli malfrue montros al vi, kiel gravaj por la spertulo estas la diferencoj inter la originala manskribo kaj la falsajo. Jameson do intencas iri al Riviero."
"Ĉu vi kredas?"
"Mi estas konvinkita pri tio, ĝi estas motivata per la subita malvarmumo, la brustodoloroj."
"Sed li ja ne havas tiajn!"
"Ankaŭ la kompatinda Alico ne, kiu nun certe jam ripozas en la tombo. Sed tie en Riviero alia sinjorino mortu por Alico. Ĉu vi komprenas tion?"
"Ĉu dua murdo?"
"Ne, tia ne estas necesa. Ekzistas sufiĉe da pulmomalsanulinoj, kiuj en Riviero esperas trovi saniĝon aŭ almenaŭ malfortiĝon de sia suferado. Tamen mi estas scivolega, kiamaniere li tie volas aranĝi la aferon. Ĉi tio certe ne estas facila. Plue: Ĉu vi diris al Alico, ke vi intencas reiri al Chicago?"
"Povas esti, ke mi parolis pri tio, ĉar mi nun de duona jaro estas en Eŭropo kaj ne malemas, iom ĉirkaŭrigardi en mia hejmo. Certan intencon mi neniel elparolis; mi ne povis ĉi tion, ĉar mi ne havis ĝin."
"Certe sinjorino Smith ankaŭ pri tio parolis al Jameson, kaj li nun provas ekscii, kion vi faros."
"Kaj kion mi faru?"
"Ni veturos al Riviero kaj kompreneble komunikos al li, ke vi intencas reiri al Chicago."
"Sed kion fari, se li vidos min en Riviero?"
"Ni zorgos pri tio, ke ĝi ne okazos."
"Kiam ni vojaĝos?"
"Tuj kiam ni estos ricevintaj informojn de Pinkerton. Eble ni ne veturos rekte al Riviero, sed unue al Wien."
"Vi konsideras ĝin vera, ke li iris tien?"
"Mi ne nepre kredas tion, kvankam ĝi ne estas tute malebla. Sen ia intenco li certe ankaŭ ĉi tion ne skribis. Sed kion li celas? Eble nur tion, por kelka tempo liberigi sin de mia persekuto? Tio ne estas verŝajna, des malpli, ke li ne scias ion pri la kunagado inter vi kaj mi, kaj certe li ankaŭ ne konjektas ion tian. Ĉu li volas irigi vin sur malĝustan vojon? Ankaŭ tio ne estas verŝajna. Same malmulte li scietas, ke ni estas informitaj pri la morto de Alico, alie li ne estus skribinta al vi en ŝia nomo. Do pro kio? Ĉar en Wien li por ĉiuj okazoj volas havigi al si alibion. Li skribas, ke pro negocaj aferoj li devis veturi al Wien. Ĉu li havas komercan entreprenon? ĉis nun vi ne diris al mi ion pri tio."
"Li estas asociita en importmanufakturejo, ankoraŭ el la tempo de lia patro. La maljuna Jameson, bone konante la facilanimecon de sia filo, certigis al li ĉi tiun negocpartoprenon tiamaniere, ke Franco ricevas nur la enspezojn el ĝi, sed ne povas vendi aŭ prunte fordoni sian negocparton."
"Saĝa antaŭzorgo! Kaj ĉu por tiu entrepreno li kelkafoje faras vojaĝojn?"
"Li almenaŭ uzas ĉi tiun negocan celon kiel pretekston por amuzvojaĝoj al Eŭropo."
"Ciukaze ni devos iom precize rigardi tiun sinjoron Jameson en Wien. Eble sufiĉos provizore, se ni sendos tien mian suboficiston Kruse."
"Ĉu tiu tasko ne postulas altan gradon da inteligenteco?"
"Por la provizoraj konstatoj ne. Ĉi tiuj verŝajne estos rapide plenumeblaj, eble jam per telegramo al la polica direkcio en Wien. Jes, tio sufiĉos unue, ĉar, se mia konjekto, ke tie li volas havigi al si alibion, estas ĝusta, li devas esti anoncinta sin tie kiel Franco Jameson. Mi tuj volas redakti tian telegramon kaj sendi ĝin al Wien."
Merten faris tion.
"Ĉu vi estas preta, post ricevo de la respondo de Pinkerton tuj forvojaĝi per la plej proksima vagonaro?" li poste demandis.
"Ĉiumomente mi estas preta."
"Des pli bone. Tiun amikon de la patro de sinjorino Smith ni devas trovi."
"Ĉu vi vere kredas, ke tiu ekzistas?"
"Certe, ĉar Jameson mem estas la amiko. Ĝuste pro tio estas valore, ke vi akompanos min. Vi esploru lin."
"Ĉu nur pro tio?"
Ŝi iomete ruĝiĝis, elparolinte la ne pripensitajn vortojn, kaj rapide aldiris: "Mi pensis, ke por vi estus enuige, ĉiam vojaĝi tute sola. Aŭ ĉu vi ankaŭ bone konversacias kun via Kruse?"
"Vi havas tro bonan guston, estimata fraŭlino," li diris trankvile, "por voli elvoki flataĵon. Tial vi ne perceptos kiel tian, se mi diras al vi, ke mi nenion deziras pli forte, ol ĉiam havi tian akompanantinon sur miaj vojaĝoj, tute ne konsiderante la kroman utilon, kiun mi akiras el la interparolo kun vi pri la krimo."
"Tio tamen sonas kiel flataĵo. Mi konfesas, ke la kunagado de Pinkerton, kiun via etato eble ne estus permesinta, ke plue la konstato de la falsita poŝtkarto, estas utilaj20 por vi, kaj eble ankaŭ tio, kion mi povis sciigi al vi pri Alico kaj Jameson. Sed per tio la utilo, kiun mi alportas al vi, certe estas plene elĉerpita; el la konversacio pri la krimo nur mi lernas, eĉ tre multe kaj ion treege interesan, sed ne vi!"
"Pardonu! La elparolado de miaj ideoj esence servas por precizigi ilin."
"Tion vi ankaŭ povas, farante monologojn."
"Ho ne, tio estas io esence alia."
La eniro de Kruse, kiu venis por demandi, ĉu por li estas io farota, interrompis la dialogon.
"Ne, la dua telegramo el Chicago ankoraŭ ne alvenis", von Merten respondis al lia demando.
"Cetere, Kruse, ĉu vi scipovas iun fremdan lingvon?"
"En la lernejo mi lernis iom la francan, sed dum mia soldateco mi forgesis ĝin. Kiam mi poste fariĝis kriminalpolicano, mi denove prenis francajn lecionojn."
"Ĉu vi opinias, ke viaj scioj sufiĉos por restado en Franclando?"
"Ĉion, kion mi bezonus, mi tre verŝajne ne scius, sinjoro kriminalkomisaro; sed mi tamen klopodus plenumi mian taskon."
"Mi deziras komisii vin pri observadoen Nice"
"Tion mi povos fari, sinjoro kriminalkomisaro."
"La afero estas konstati, kiu en la ĉefpoŝtejo de Nice demandas pri poŝte restantaj leteroj por sinjorino Alico Smith. Mi havas kaŭzon por konjekti, ke tiu sinjoro Franco Jameson, kiun ni serĉas, faros tion, eble nur tiamaniere, ke ĉe la giĉeto por restantaj poŝtaĵoj li montras karton, sur kiu staras la nomo de sinjorino Smith. Ĉitiukaze la observado kompreneble estos pli malfacila."
"Ho, tiajn aferojn mi jam faris, sinjoro kriminalkomisaro!"
"Mi scias, kaj vi procedis kontentige. Sed en fremda lando tio tamen ne estas tiel facila kiel ĉe ni. Vi agos plej bone, tuj post via alveno en Nice anoncante vin ĉe la polico kaj transdonante al ĝi leteron, kiun mi donos al vi. Oni tiam helpos vin. Plej bone estus, se la tiea polico instigus la deĵorantan poŝtoficiston, fari al vi, restanta inter la publiko en la vestiblo, signon en la momento, kiam pri leteroj por sinjorino Alico Smith estas demandate. La personon, kiu faros ĉi tion, sekvu ne rimarkate kaj konstatu, al kiu la demandinto poste transdonos la leterojn. La rezulton tuj telegrafu al Berlin, sed sekvu la koncernan personon tiel longe, kiel vi povos fari tion ne rimarkite, ankaŭ se la persono forvojaĝos el Nice. Ĉi-tiukaze ĉiam telegrafe komuniku la lokon de via ĉiufoja restado al Berlin. La aspekton de tiu sinjoro Jameson mi jam kiel eble plej bone priskribis al vi, ĉu ne?"
"Jes, sinjoro kriminalkomisaro. Kiam mi forvojaĝu?"
"Per la plej proksima vagonaro, kiun vi povas trovi en la horarlibro ĉi tie en la hotelo. Vi veturos tra Koln, Paris, Lyon, kompreneble sen haltado. Jen estas kvincent Markoj; ili sufiĉos, ĝis kiam ni ree renkontos unu la alian."
"Certe, sinjoro kriminalkomisaro! Adiaŭ!"
"Adiaŭ, Kruse! Plenumu vian aferon bone!"
"Mi ĉiel klopodos pri tio, sinjoro kriminalkomisaro!"
Militiste salutante Kruse foriris.
"Ni esperu, ke Jameson ne fariĝos suspektema!" Edito poste diris dubeme.
"Kruse prefere forlasos la postiron, ol lasi kapti sin; mi konas lin. Li estas kvazaŭ bonega ĉashundo. Pli altan gradon de perfekteco li neniam atingos, ĉar mankas al li la talento por kombinado."
"Kiu ĉe vi speciale disvolviĝis!"
" Mi klopodis perfektigi ĝin, ĉar mi konsideras ĝin unu el la plej gravaj ecoj de kriminalkomisaro. Ĝi bezonas ankaŭ konstantan kontrolon."
"Pro kio?"
"Oni neniam rajtas obstini pri unu kombinaĵo, eĉ se ĝi ŝajnas esti ne dubinda; sed oni ĉiam devas konsideri ankaŭ la eblecon, ke ĝi povas esti malĝusta."
"Sub via instruado certe ankaŭ mi fariĝus bona kriminalistino."
"Domaĝe, ke vi ne bezonas tion!"
"Ne miskomprenu min; nur amatore mi deziras foje okupi min pri tio. Mastrumkapabla edzino, laŭ germana kompreno, mi neniam deziras fariĝi."
"Ĉu mi rajtas demandi, estimata fraŭlino, kiel vi prezentas al vi mastrumkapablan edzinon laŭ germana speco?"
Ŝi rigardis lin mirigite. "Nu, estas edzino, kies tuta zorgo estas dediĉita al la dommastrumado, al la purigado de la loĝejo, al la kuirado kaj bakado, al la edukado de la infanoj kaj al ĉio cetera, kio apartenas al la familia vivo."
"Do virino tute ne havanta spiritajn interesojn, ĉu ne?"
"Por tiaj ja ne restas tempo al ŝi!"
"Ĉu en tiuj klasoj de la societo, kiuj solaj estas konsiderindaj por vi, vi jam konatiĝis kun tia virino?"
"Ne, ankoraŭ ne. Sed la germana edzino ĉiam estas priskribata tiel."
"De kiu? De homoj, kiuj same malmulte kiel vi konas ŝin, tre estimata fraŭlino. Mia profesio ofte kondukas min al la eksterlando kaj permesas al mi ankaŭ profundajn enrigardojn en la familian vivon. Tial mi rajtas permesi al mi ankaŭ juĝon laŭ tiu direkto, juĝon, kiu sen ia partieco estiĝis sur la bazo de trankvile komparanta ekzamenado. Ĉi tiu juĝo estas tia, ke la germana edzino tiel, kiel ni devas konsideri ŝin tipo, okupas la unuan lokon inter la edzinoj de ĉiuj kulturnacioj: ĝuste pro siaj hejmaj virtoj, krom kiuj restas ankoraŭ vasta spaco por kontentigo de spirita evoluo!21"
"Antaŭe mi suspektis vin pri flataĵo — mi pentoplene nuligas ĉi tiun suspekton; vi efektive ne estas flatemulo!"
"Kaj mi neniam deziras fariĝi tia; ankaŭ ne tiukaze, se per la malkaŝa konfeso de mia opinio mi elvokas vian malkontenton."
"Kun sama malkaŝemo mi volas konfesi al vi, ke mi estus ĝojinta, se ankaŭ la bonaj ecoj de aliaj nacioj estus trovintaj konvenan indigon ĉe vi."
"Ekzemple de la amerika, ĉu ne? Kiu diras al vi, ke ĉi tio ne okazas? Mi plene rekonas ankaŭ la bonajn ecojn de viaj samlandaninoj, la aplombon, kun kiu ili movas sin en la societo, ilian senton pri la praktikaĵo kaj antaŭ ĉio ilian talenton por malpedanta agado. Sed ĉi tiujn bonajn ecojn de la amerikaj sinjorinoj kontraŭstaras ankaŭ malpli bona, kiu laŭ mia opinio — kiu kompreneble ne estu kompetenta por iu alia — tute nuligas la bonajn ecojn."
"Kia ĝi estas?"
"La inerteco, kun kiu la amerikaninoj tutajn kaj duonajn tagojn povas kuŝi en balancoseĝo, okupiĝante pri legaĵoj kaj frandaĵoj, dum ilia edzo aŭ patro seninterrompe laboras kaj penadas, por havigi al ili ĉiun eblan komforton, ĉiun kontentigon de iliaj deziroj. Mi volonte konfesas, ke ĉefe la edzoj estas kulpaj pri tiu senlima dorlotado kaj senenergiiĝo, sed ne estas pravigeble, se iliaj kunulinoj preferas tian vivon, anstataŭ zorgeme agadi por la familio. Sed tio ne malhelpas, ke edzinon, kiu dediĉas sin al la lasta, mi ŝatas pli alte, eĉ se efektive ŝiaj spiritaj interesoj okaze estas malutilataj per tio. Sed inteligenta edzo cetere baldaŭ rimarkus Ĉi tiun malutilon kaj forigus ĝin/'
"Ke tia viro povus fariĝi feliĉa kun amerikanino, vi laŭ tio konsideras ne eble, ĉu ne?"
"Tamen ne!" Li rigardis ŝin serioze en la plene direktatajn al li malhelajn okulojn. Poste li ridetis. "En la Biblio estas skribite: Estas pli da ĝojo pri pekulo pentanta, ol pri naŭdeknaŭ justuloj! Se tia amerikanino povus decidiĝi, pro amo al sia edzo proprigi al si la ageman vivon de germana edzino — kio ja certe necesigus ne malmulte da energio kaj certan memdisreviĝon —, ĝuste tio, kion mi nomis ŝia malpedanta talento, povus esti la plej bona garantio por la estonta feliĉo edzeca. — Sed fariĝis malfrue, fraŭlino Mac Kennon, kaj ni havas antaŭ ni longan vojaĝon. Pro tio mi ne pli longe volas lacigi vin per tiaj akademiaj diskutoj."
"Ĉu akademiaj diskutoj? Ĉu estas tiaj, kiuj ne estas valoraj por la praktika vivo?" Akra, preskaŭ malamika rigardo el ŝiaj okuloj trafis lin.
"Tiel estas", li rediris trankvile, same kiel ŝi levante sin de ĉe la tablo, kie ambaŭ estis sidintaj.
"Nu, bonan nokton!" Ne donante al li la manon, kiel kutime, ŝi rapidpaŝe forlasis la ĉambron.
Li postrigardis ŝin. Lian orelon trafis la susurado de ŝiaj subjupoj, kaj ekĝemeto tremis el inter liaj lipoj. Kial li ekĝemis? —
Daŭris sufiĉe longe, ĝis kiam von Merten povis ekdormi post la lasta interparolo kun Edito Mac Kennon; kaj kiam li fine estis ekdorminta, konfuza sonĝo iluziis lian spiriton. Sidante sur ĉevalo, li estis ĉasanta post Jameson, kaj kiam li, rapide rajdante sur ŝoseo, fine estis atinginta la ĉasiton kaj etendis la brakon al li, ne estis Jameson, kiun li kaptis, sed Edito, kiu ridante rigardis lin kun tiel aminda esprimo en siaj trajtoj, ke li ne sciis, ĉu koleri aŭ ĝoji pri ĉi tiu sonĝo. La marta suno jam hele brilis en lian ĉambron, kiam li malfermis la okulojn. Rapide li saltis el la lito, rapide vestis sin kaj sonorigis, por ricevi la kafon.
"Alvenis ankaŭ telegramo por via moŝto", la ĉambrokelnero serveme anoncis.
"Kie ĝi estas?"
"Ĉe la pordisto; mi tuj alportos ĝin."
Post kelkaj minutoj la kelnero revenis kun la telegramo. Merten malfermis ĝin. Ĝi venis el Berlin kaj tekstis: "Pinkerton sciigas: Leterojn por Jameson peras Ellen Burke, ĝis hodiaŭ al London, poste al Nice. Klubsekretario opinias Jamesonon restanta en Wien."
Merten ree sonorigis kaj demandis la enirantan kelneron: "Ĉu fraŭlino Mac Kennon jam estas renkontebla?"
"Mi tuj informos min."
Post kvin minutoj la kelnero reaperis. "La fraŭlina moŝto ĝuste trinkas sian matenĉokoladon", li anoncis.
"Diru al ŝi, ke alvenis telegramo el Chicago, ŝi bonvolu sciigi al mi, kiam mi povos paroli kun ŝi."
Ree pasis kvin minutoj. Tiam la kelnero revenis sciigante, ke la fraŭlina moŝto post kvaronhoro estos en la legoĉambro.
Ŝi estis akurata. Kun afabla matensaluto Merten donis al ŝi la telegramon.
"Li do veturis al London kaj nun estas survoje al Nice!" ŝi vigle kriis. "Kion li volis en London?"
"Ĉu vi memoras, ke mi hieraŭ diris al vi, ke mi estas scivolega, kiel li aranĝos la aferon en Riviero?"
"Tute bone! Ha, mi komprenas! Li timis, ke, se tie li anstataŭigus Alicon per ftizulino, la afero tro facile povus
esti malkaŝata, kaj pro tio li veturis al London, por tie serĉi taŭgan personon, ĉu ne?"
"Kiel rapide via kombina talento evoluas! Tia aŭ tute simila la afero estas. Se li instigus malsanuiinon restantan en Riviero, ludi la rolon de via mortinta amikino, ĉi tio kaŭzus gravajn malfacilaĵojn. Restado en Riviero postulas ne malgrandajn monrimedojn, kaj sinjorino posedanta tiajn apenaŭ emus akcepti liajn proponojn. Por tio li bezonas malriĉan virinon, kompreneble tian, kies gepatra lingvo estas la angla. Plej bone ja amerikanino estus taŭginta. Sed per vojaĝo trans la oceanon li estus perdinta tro multe da tempo, pro tio li turnis sin al London."
"Kaj tien ankaŭ ni nun devas veturi, por konstati la detalajn cirkonstancojn!"
"Kiel eble plej baldaŭ!"
"Mi estas vojaĝpreta."
"Des pli bone. Nia vagonaro forveturos, kiel mi jam konstatis el la horarlibro, post du horoj. Estas rapidvagonaro al Calais. Tre volonte mi ja estus ankoraŭ atendanta je la telegramo el Wien, kiu vere jam devus esti alveninta, sed London estas pli grava. La Wiena telegramo povos esti postsendata. Mi rapide iros al la ĉeftelegrafejo por peti ĉi tiun pri la postsendo kaj deponi monsumon por tio. Mi revenos kiel eble plej baldaŭ."
"Intertempe mi faros la lastajn preparojn por la vojaĝo."