Vortoj de Kamarado E. Lanti/Publika letero al Romen Rolan
Kara Romen Rolan!
Vi jam scias per mia respondo al via publika letero, presita en Le Journal du Peuple (ĵurnalo de l’ Popolo), en kiaj cirkonstancoj, sub kiaj influoj estis balote aprobata la artikolo III-a, enmetenda en la Statuto de SAT, artikolo, kiun akre vi malaprobas. Vi scias, ke tiu kongresa voĉdono havas nur valoron de propono, sed neniel de definitiva decido, ĉar ŝanĝo en la Statuto de nia organizo povas nur okazi per ĝenerala voĉdono de ĉiuj membroj. Hodiaŭ mi do tute ne intencas denove klarigi la motivojn, kiuj instigis la K-dojn el Dresden proponi tiun artikolon.
Se mi nur dezirus trovi viaflanke aprobon por mia persona sintenado, rilate tiun aferon, mi povus preteksti, ke ankaŭ mi ne aprobis la proponon, kiam en Parizo ni ĝin pridiskutis ĉe kunsido de l’ Centra Komitato. Mi diris, ke ĝi estas maloportuna, senefika, almenaŭ antaŭtempa. Sed vi riproĉus, se mi serĉus aprobon alie ol en mia propra konscienco. Mi do malkaŝe diru, ke la intencon de la Dresdenanoj mi plene aprobas. — Kaj se la maltrafa artikolo estos definitive akceptita, nu, mi obeos…
Ni alvenis je la tre grava punkto diskutinda. Ĉu oni devas aŭ ne obei decidon, kiun oni ne aprobas? Ĉu oni devas eksiĝi el organizo se la plimulto ne akceptis onian propran vidpunkton? Ĉu oni povas konsenti kun via diro, ke vi ne « allasas ian ajn malpermeson? »
Mi ne intencas funde pritrakti tiujn demandojn en tiu ĉi malampleksa skribaĵo. Cetere mi scias, ke de kiam ekzistas homoj — pensantaj homoj, kiel diris La Brujer, — oni sensolve diskutas tiun temon. Lastatempe ĝi estigis amikan interdiskuton inter vi k Henriko Barbus. Mi do konas la ambaŭflankajn argumentojn; k mi devas konfesi, ke ankoraŭ nun pri kelkaj punktoj mi forte ŝanceliĝas pri elekto inter la du tezoj.
Ne necesas tamen longe meditadi por konvinkiĝi, ke ne povas ekzisti du individuoj absolute samopiniantaj pri ĉio. Ne ekzistas identaj homoj. Pro tempaj k lokaj kaŭzoj ĉiu el ni estas malsame decidigata. Kiam iu aliĝas organizon, li do jam devas scii, ke iafoje li devos malatenti siajn personajn preferojn k submetiĝi al tiuj esprimitaj de la plimulto.
Vi volas lasi al ĉiu plenan liberon; vi malaprobas ĉiun malpermeson. Tio certe estas laŭdinda, tre loga k neniel danĝera… — se la tero estus loĝata nur de homoj kiel vi, Romen Rolan, kiel Han Riner aŭ Tolstoj; loĝata de saĝuloj, kapablaj trovi en si mem la veron, la ĝustan vojon; kapablaj per si mem ŝanĝi la direkton, se ili ekkonscias pri la vojerariĝo.
Nu, vi rigardu ĉirkaŭ vi. Kiom da viaj samtempuloj kapablas vivi senleĝe, en absoluta libero? Tre malgranda nombro, bedaŭrinde.
En 1916 vi diris al via amiko P. J. Juv: « oni ne povas, sen malutilo liveri la tutan veron. Neniam oni povas diri la tutan veron — tutan sian veron. La mondo ne povas ĝin elteni… » Ĉu prave oni ne povas opinii same pri allaso de plena libero al la popolamaso?…
Jes ja, la aŭtoritato estas iafoje senefika, ofte malbona. Ĝi ankaŭ malbonigas tiujn, kiuj ĝin aplikas. Estas konstatebla fakto. Sed ĉu oni prave povas aserti, kiel la anarkianoj, kiel mi mem kredis ĝis mia tridekkvara jaraĝo, ke sufiĉus fordetrui la ŝtaton, forstreki ĉiun ajn leĝon por malaperigi la malbonon el la mondo? Mi venis al opinio alia.
Certe, por mi ankaŭ, plena, senlima libero restas Paĝo:Lanti - Vortoj de Kamarado E. Lanti, 1931.pdf/56 Paĝo:Lanti - Vortoj de Kamarado E. Lanti, 1931.pdf/57 ariĝi sub la nure verdan — kun finegocistoj, mensogemaj episkopoj, naciemaj generaloj k aliaj altranguloj? Mi ne kredas. Tial mi rapidu fini ĉi tiun leteron dirante nur:
Kara Romen Roland, vi vivas sur la monto k havas nur ĝeneralan, nedetalan bildon pri nia vivo sur la ebenaĵo, en marĉoj, kie ni pene paŝadas. Estu ne tro postulema al ni, kiuj havas nur bonvolon k kuraĝon. Daŭrigu majstre gvidsigni al ni la vojon al la suproj. Pro tio estu dankata k kredu je la certigo pri nia sincera admiro.