Fundamenta Krestomatio (1903)/El Hamleto/Sceno II

Indekso : Fundamenta Krestomatio
de Ludwik Lejzer Zamenhof
Hamleto, Akto I, Sceno II

Akto I, Sceno II

Salono en la palaco.

La reĝo, la reĝino, Hamleto, Polonio, Laerto,
Voltimand, Kornelio, korteganoj eniras.

Reĝo	Ankoraŭ freŝa estas la memoro Pri l'morto de la kara nia frato; Al nia kor' konvenus nun funebri, Kaj kvazaŭ unu frunto de malĝojo La tuta regno devus nun sulkiĝi: Sed tamen la prudento necesigas Nin venki la naturon; kun malĝojo Pri la mortinto ni decidis ligi Memoron pri ni mem kaj pri la regno. Kaj tial ni kun ĝojo depremita, 10 Per unu el l' okuloj plezurante Kaj per la dua larmojn verŝegante, Kun ĝoj' funebra, plor' edziĝofesta, Pesante juste ĝojon kun doloro, Edziĝis kun l' edzin' de nia frato, Kun la reĝino nia kaj vidvino, Heredantino de la glora regno. Obeis ni per tio ĉi al via Konsilo tre prudenta kaj libera, Akceptu nian dankon kaj saluton! 20 Kaj nun transiru ni al la aferoj. Vi scias, ke la juna Fortinbras, Ne respektante dece nian indon, Pensante eble nun, ke per la morto De nia kara frato renversiĝis La ordo kaj la fort' en nia lando,— Ekpensis, ke li estas pli potenca, Kaj ekturmentis nin per la postulo Redoni nun al li la tutan landon, Perditan de mortinta lia patro 30 Laŭ plena rajt' al glora nia frato. Ni tial vin kunvokis nun. Aŭskultu Decidon nian: Jen ni skribis skribon Al l' onklo de la juna Fortinbras— Malforta kaj malsana en la lito, L'intencon de la nevo li ne scias— Ni skribis, ke retenu li la nevon De liaj krimaj, arogantaj agoj, Ĉar ĉiuj prepariĝoj ja fariĝas En lia propra lando kaj popolo. 40 Vin, bravaj Voltimand kaj Kornelio, Ni sendas kun la skribo kaj saluto Al la maljuna estro de l' norvegoj. Sed ne ricevas vi la rajton trakti Kun la norvego pli, ol en mezuro De tio, kion ĵus ni al vi diris. Adiaŭ, kaj per rapideco montru Al ni fervoron vian!
Kornelio & Voltimand	Kredu, reĝo, Fidele ni plenumos la ordonon.
Reĝo	Ne dubas ni pri ĝi. Feliĉan vojon! 50 (Voltimand kaj Kornelio foriras.) Kaj nun, Laerto, al l'afero via! Vi diris, ke vi peti ion volas! Pri kio ajn prudenta vi al ni Parolos, viaj vortoj ne perdiĝos. Volonte ni plenumos vian peton. Ne pli obea estas kap' al koro, Ne pli servema mano al la buŝo, Ol la Danuja tron' al via patro. Sciigu nin pri la deziro via.
Laerto	Mi petas vin, permesu al mi, reĝo, 60 Reiri nun Francujon. Mi volonte El tie venis tien ĉi, por fari La servon mian ĉe l' kronado via; Sed nun, jam plenuminte mian ŝuldon, Sopiras mi denove al Francujo, Kaj nun de vi permeson mi petegas.
Reĝo	Ĉu via patro ĝin permesas? Kion Al tio diras Polonio?
Polonio	Reĝo! Li eldevigis la permeson mian Per ne ĉesanta ripetado, tiel, 70 Ke fine mi al lia peto donis Sigelon mian. Nun por li mi petas Permeson vian, via reĝa moŝto.
Reĝo	Mi liberigas vin. Nun via tempo Libere estas al dispono via.— Kaj nun al vi mi turnas min, Hamleto, Vi, kara nevo, kara filo mia!
Hamleto	(flanken) Sed certe tute fremda per la koro.
Reĝo	Ankoraŭ ĉiam nuboj sur la frunto?
Hamleto	Ho, ne! Mi staras ja antaŭ la suno! 80
Reĝino	Forĵetu la doloron, kara filo, Amikan frunton montru al la reĝo. Ne serĉu kun palpebroj mallevitaj Eterne vian patron en la polvo. Vi scias ja: la leĝoj de l' naturo Ne estas refareblaj! Kio vivas, Necese devas iam morti. Vivo Eterna post la tombo nur ekzistas.
Hamleto	Ho, jes, reĝino, ĉiuj devas morti.
Reĝino	Nu kial do la morto de la patro 90 Al vi ekŝajnis tiel eksterorda?
Hamleto	Ekŝajnis? Ne, ĝi estas, ho, patrino. Ne mia nigra vesto, nek la ĝemoj, Nek la okuloj plenaj de larmaro, Nek la funebra vido de l' vizaĝo, Nek ĉiuj moroj de senkonsoleco Min vere montras. Ĉio estas ŝajno. Funebron estas tre facile ludi. L' efektivaĵon portas mi interne; Eksteraj gestoj estas ja nur vestoj. 100
Reĝo	Tre bela kaj laŭdinda estas via Malĝojo pri la patro la mortinta. Sed sciu, ankaŭ via patro perdis La patron sian, tiu—ankaŭ sian. La filo, laŭ la ŝuldo de infano, Funebri devas kelkan tempon. Tamen Obstine kaj sen ia fino plendi,— Agado tia estas granda peko Kaj tute ne konvenas al la viro. Ribel' ĝi estas kontraŭ la ĉielo, 110 Signo de kor' sovaĝa kaj senbrida, De kapo nematura kaj malforta. Pri kio ĉiu scias, ke fariĝi Ĝi devis; kio estas tute simpla, Plej ordinara fakto en la mondo: Pro kia kaŭzo tion ĉi obstine Alpreni al la koro? Fi, ĝi estas Pekado kontraŭ Dio kaj naturo, Pekado kontraŭ la mortinto mem; Malsaĝo antaŭ pura la prudento, 120 Kiu predikas: "patroj devas morti". Kaj kiu ĉiam, de l' mortint' unua Ĝis nuna tempo, diras kaj ripetas: "Ĝi devas tiel esti!" Mi vin petas, Forĵetu la doloron la sencelan Kaj vidu patron en persono nia; La mondo sciu, ke al nia trono Vi estas la sendube plej proksima, Kaj, kiel plej amanta el la patroj, Mi portas por vi amon plej varmegan 130 En mia koro. Ke vi nun reiru Al la lernejo alta Vittenberga, Ni tion ne dezirus; ni vin petas, Vi restu apud ni, amata nevo, Unua kortegano, kara filo.
Reĝino	Vi ne rifuzu al patrino via: Mi petas vin, Hamleto, restu hejme.
Hamleto	Al vi obei estas mia ŝuldo.
Reĝo	Jen tio estas bele respondita. Mi ĝojas, ke vi restas. Nun, reĝino, 140 La propravola cedo de Hamleto Plenigas mian koron per plezuro; Kaj tial ni aranĝos nun festenon, Kaj kune kun la sono de l' pokaloj La pafilegoj tondru; ĉiun fojon, Kiam la reĝo levos la pokalon, De l' tero tondro iru al ĉielo, Tra l' mondo ĝojon disportante.—Venu! (La reĝo, reĝino, Laerto kaj korteganoj foriras.)
Hamleto	Ho, kial ne fandiĝas homa korpo, Ne disflugiĝas kiel polv' en vento! 150 Sin mem mortigi kial malpermesis La Plejpotenca! Dio mia granda! Ho, kiel bestaj kaj abomenindaj Aperas ĉiuj agoj de la mondo! Fi, fi! Ĝardeno plena de venenaj Malbelaj herboj, ĉie senescepte! Apenaŭ pasis du monatoj! Ne! Nur ses semajnoj! Tia granda homo! Se lin kompari kun la nuna reĝo, Li estis Apolono ĉe Satiro! 160 Kaj tiel amis li patrinon mian, Ke al la ventoj eĉ li ne permesis Vizaĝon ŝian tuŝi! Ho, ĉielo! Ho tero! Ĉu forgesi estas eble? Kaj ŝi ja lin pasie tiel amis! Kaj tamen nun post kelke da semajnoj. . . . Pri tio mi ne volas eĉ ekpensi! Malforto! via nom' estas: virino! Monato! Ŝi ankoraŭ ne eluzis La ŝuojn, kiujn portis ŝi, irante 170 Funebre post la ĉerk' de mia patro. Verŝante larmojn kvazaŭ per riveroj. Ho Dio mia! Besto senprudenta Malĝojus ja pli longe! Nun edzino De mia onklo, frat' de mia patro, Sed ne simila pli al mia patro, Ol mi al Herkuleso! Nur monato! La signoj de mensogaj ŝiaj larmoj Ankoraŭ de l' vizaĝ' ne malaperis,— Ŝi estas jam edzino de alia! 180 Ho, malbenita rapideco flugi En kriman liton, liton de adulto! Ne bonon ĝi alportos! Tamen krevu Kor' mia, sed silentu mia buŝo! (Horacio, Bernardo kaj Marcello venas.)
Horacio	Salut' al la reĝido!
Hamleto	Ha, mi ĝojas Vin vidi! Se memoro min ne trompas, Vi estas Horacio?
Horacio	Jes, reĝido, Kaj ĉiam tute preta al vi servi.
Hamleto	Ne nomu min "reĝido", sed "amiko". Sed kial vi forlasis Vittenbergon? 190 (Al Marcello) Marcello?
Marcello	Jes, reĝido.
Hamleto	Mi tre ĝojas Revidi vin. (Al Horacio) Sed diru serioze, Por kio vi forlasis Vittenbergon?
Horacio	De maldiligenteco, ho, reĝido
Hamleto	Al malamiko via ne permesus Mi tion diri, kaj vi vane penas Kredigi min, ke tio estas vero. Mi scias, vi ne amas sen laboro Vagadi. Kion tie ĉi vi faras? Ĉu trinki vi ankoraŭ volas lerni? 200
Horacio	Mi alveturis al la enterigo De via patro.
Hamleto	Ha, ne moku min, Kolego; diru, ke vi alveturis Al fest' edziĝa de patrino mia!
Horacio	Jes, vero, princ', la dua baldaŭ sekvis Post la unua.
Hamleto	Vidu, mia kara,— Afero simpla de ekonomio: De l' fest' funebra restis multaj manĝoj,— Por ke la manĝoj vane ne pereu, Edziĝon fari oni nun rapidis. 210 Ho, pli volonte mi en la infero Renkontus malamikon plej malbonan, Ol tagon tiun ĉi alvivi! Ŝajnas Al mi, ke mi la patron mian vidas . . .
Horacio	Ha, kie?
Hamleto	En l' okuloj de l' animo.
Horacio	Mi konis lin, li estis brava reĝo.
Hamleto	Li estis homo en plej pura senco. Al li similan ni neniam vidos.
Horacio	Reĝido, al mi ŝajnas, ke mi vidis Lin en la lasta nokto.
Hamleto	Vidis? Kiun? 220
Horacio	La reĝon, vian patron, mia princo.
Hamleto	La reĝon? Mian patron?
Horacio	Trankviligu, Reĝido, por momento vian miron Kaj elaŭskultu, kion mi raportos Pri mirindaĵo, kies la verecon Atestos ambaŭ tiuj ĉi kolegoj.
Hamleto	Pro Dio, ho, rakontu pli rapide!
Horacio	Du noktojn al Marcello kaj Bernardo Aperis ĝi: postene ili staris,— Kaj jen en noktomeza silentego 230 Aperas antaŭ ili ia ombro, Simila tute al la patro via, Armita de la kapo ĝis piedoj; Per paŝo serioza kaj majesta, Ne rapidante, ĝi sin preterŝovas; Tri fojojn ĝi ripetas sian marŝon Antaŭ la teruritaj oficiroj, Proksime tiel, ke per halebardo Ĝin ili povus tuŝi. Dispremitaj De granda timo, ili mute staras 240 Kaj eĉ ne provas ion ekparoli. Pri la aper' mistera kaj terura Al mi ili rakontis. Mi kun ili En la sekvanta tria nokto gardis, Kaj jen tre vere en la sama horo, Pri kiu ili diris, en la sama, Perfekte tiu sama maniero Aperis la fantomo. Vian patron Mi konis, la fantom' al li similis, Kiel de l' sama akvo gut' al guto. 250
Hamleto	Sed kie ĝi okazis?
Marcello	Ĝi okazis Sur la teras', kie ni staris garde.
Hamleto	(al Horacio) Al li parolis vi?
Horacio	Jes, mia princo; Sed li al mi eĉ vorton ne respondis. Nur unu fojon ŝajnis, ke li levas La kapon kaj moveton ian faras, Por ekparoli: sed subite tiam Ekkriis laŭte koko la matenon, Kaj tuje forrapidis la fantomo Kaj malaperis.
Hamleto	Efektive strange! 260
Horacio	Mi ĵuras, ke ĝi estas pura vero! Ni ĝin kalkulis kiel nian devon Al vi raporti pri l' afero.
Hamleto	Vere, Sinjoroj, tio min maltrankviligas. Ĉu vi hodiaŭ staros gardon?
Ĉiuj	Jes.
Hamleto	Kaj, diras vi, li estis en armaĵo?
Ĉiuj	Jes, princo.
Hamleto	De la kapo ĝis piedoj?
Ĉiuj	De l' kapo ĝis piedoj, nia princo.
Hamleto	Kaj sekve la vizaĝon vi ne vidis?
Horacio	Levita estis lia viziero, 270 Kaj ni tre bone vidis la vizaĝon.
Hamleto	Ĉu la rigardo estis malafabla?
Horacio	Mieno lia montris pli suferon, Sed ne koleron.
Hamleto	Ĉu li estis pala, Aŭ ĉu koloron havis en vizaĝo?
Horacio	Terure pala.
Hamleto	Ĉu li vin rigardis?
Horacio	Tre forte.
Hamleto	Kial mi kun vi ne estis!
Horacio	Por vi l' apero estus tro terura!
Hamleto	Tre povas esti. Ĉu li longe restis?
Horacio	Apenaŭ centon povus vi kalkuli 280 Ĉe nerapida kalkulad'.
Marcello & Bernardo	Pli longe!
Horacio	Almenaŭ tiam, kiam mi ĝin vidis.
Hamleto	La barbo estis griza, ĉu ne vere?
Horacio	Ĝi estis tia, kiel mi ĝin vidis Ĉe lia vivo: duonnigre-griza.
Hamleto	Hodiaŭ mi kun vi en nokto staros: Denove eble venos la fantomo.
Horacio	Ĝi certe venos.
Hamleto	Kaj se ĝi aperos En l' eksteraĵ' de mia nobla patro, Al ĝi mi ekparolos, se eĉ tuta 290 Al mi minacus la infero. Vin Mi ĉiujn petas, se ĝis nun silentis Vi pri l' apero, tenu ankaŭ plu Ĝin en sekreto; kaj al ĉio, kio Okazos eble en la nokto, havu Okulojn kaj orelojn, sed ne buŝon. Per mia amo mi vin rekompencos. Adiaŭ do! en la dekdua horo Sur la teraso mi vin revizitos.
Ĉiuj	Al via princa moŝto niaj servoj! 300
Hamleto	Ne, via amo, kiel al vi mia. Adiaŭ do! (Horacio, Marcello kaj Bernardo foriras.) Spirit' de mia patro En bataliloj! Mi supozas ion Malbonan. Ho, se venus jam la nokto! Ĝis tiam do trankvile! Malbonaĵoj Kaj krimoj venas al la lum' de l' tago, Se eĉ murego tera ilin kovras. (Foriras.)