Komerca Vortaro en Esperanto/Letero A
1 aboni, certigi al si kontraŭ pago, por definita tempo, ĵurnalon, gazeton, kurzaron de la borso; rajtigi sin regule veturi pri fervojo, tramo ktp.
2 abunda, grande havanta, ekzistanta en granda kvanto, sufiĉega.
- a) malabunda, manka, en malgranda kvanto.
3 aĉeti, akiri ion pagante.
- a) elaĉeti, akiri difinitan tuton.
- b) reaĉeti, kiel posedinto, reakiri ion per pago.
4 administri, zorgi pri publikaj aŭ privataj aferoj (K. direkti).
5 *administracio, 1. sistemo, metodo de administrado;
- 2. aro da personoj, okupantaj sin pri administrado.
6 administrejo, loko, kie oni administras.
7 admoni, instigi iun plenumi pagon, kontrakton, liveron (K. averti, konsili, riproĉi).
8 adreso, preciza difino de loĝloko, de loko, kien la poŝto devas liveri leteron, transdoni paketon ktp. (K. loĝejo).
9 adresanto, tiu, kiu sendas ion al iu.
10 adresato, tiu, al kiu oni sendas ion, al kiu io estas venigata.
11 advokato, jura reprezentanto kaj defendanto de siaj klientoj ĉe juĝdiskutoj.
12 *aeroplano, flugmaŝino, moderna transportilo por personoj, ekspres-poŝtaĵoj, paketoj ktp.
13 aerŝipo, v. ŝipo.
14 afero, ĝeneralsignifa vorto, per kiu oni montras plej diversajn realaĵojn kaj abstraktaĵojn, agojn, entreprenojn ktp.
15 afiŝi, fiksi sur muron, aŭ aliloken, afiŝon, por ke la publiko povu ĝin legi.
16 afiŝo, presita aŭ iel multobligita sciigo por la publiko (K. anonco, avizo, reklamo, sciigo).
17 afranki, glui sur leteron, presaĵon k. c. la necesajn poŝtmarkojn por pagi la poŝtajn elspezojn por la sendo.
18 afrankite, libera de transporta kosto.
19 ago, uzo de siaj fortoj, ĉu fizikaj, ĉu spiritaj (K. faro, laboro).
20 agemo, inklino, kutimo, amo al agado.
21 agendo, kajero, libro, en kiu oni notas, tagon post tago sur datumita paĝo, aferojn faritajn aŭ farotajn.
22 agento, peranto por plenumi mendojn, komisiojn en komerco.
23 *agrikulturo, terkulturado, plenumo de la laboroj farantaj la teron fruktodona.
24 *agronomio, scienco pri la kulturado de la tero.
25 aĝio, diferenco inter la nominala valoro kaj la kurzo de l’ mono.
26 aĝioti, spekul(aci)i en la borso pri valorpaperoj (K. spekulacii).
27 aĝioto, ago de aĝiotanto.
28 akapari, aĉeti kiel eble plej multajn varojn, kaj poste, per reteno, ilin maloftigi sur la merkato, por ilin vendi pli kare (K. elaĉeti).
29 akcepti, konsenti preni ion donatan, donacatan, proponatan, vendatan; malo de rifuzi (K. allasi, aprobi).
30 akcepto, 1. ago de akceptanto;
- 2. konsenta subskribo sur kambio, trato.
- a) blankakcepto, 1. akcepta subskribo sur kambio permesanta disponi pri difinita sumo da mono de l’ subskribinto kaj indikota sur la formulo;
- 2. la koncerna papero mem de la posedanto.
31 akcio, dokumento pri financa partopreno en industria, komerca, financa kompanio, societo.
32 akciulo, akcihavanto, persono posedanta akcion, akciojn.
33 akcia societo, societo starigita per akcioj.
34 akiri, fariĝi posedanto de io (K. aĉeti, akapari).
35 akomodi, konformigi, adaptigi ion al io (K. rebonigi).
36 akordo, reciproka konformeco, harmonio (K. interkonsento, konkordato).
37 akordlaboro, laboro pagata laŭkvante kaj pri kies popeca aŭ kvanta prezo oni akordiĝas antaŭe (K. tarifo).
38 akro, iama termezuro: kiom da tero oni povas plugi en unu tago per paro da bovoj: nune angla termezuro = 4540 anglaj jardoj.
39 *akredititivo, v. kreditletero.
40 aktiva, 1. agrema, laborema;
- 2. malo de pasiva, koncernanta aktivon.
41 aktivo, pozitiva parto de propraĵo, sumo de valoraĵoj kaj kreditoj posedataj, malo de pasivo.
42 akto, 1. oficiala dokumento atestanta ion;
- 2. komerca dokumento pri okazintaĵo, interkonsento, ktp.
43 aktuaro, aŭtoritata oficisto sin okupanta pri aktoj, ĉefe ĉe la tribunalo. En iuj diversaj landoj specialisto pri financ- aŭ asekurkalkuloj.
44 akuzo, ago kulpigi iun antaŭ la juĝisto.
45 albordiĝi, v. bordo.
46 alidestini, v. destini.
47 aljuĝi, v. juĝo.
48 alkoholo, esenca parto de brando, vino, likvoro, ricevata per distilado: kemie etila alkoholo.
49 allasi, v. lasi.
50 allimi, v. limo.
51 alineo, linio, kies unua vorto forŝoviĝas de l’ marĝeno de manuskripto, skribaĵo, presaĵo.
52 alojo, miksaĵo de metaloj kunfanditaj.
53 alpako, 1. sudamerika lanbesto, speco de lamao;
54 alta, vertikala aŭ preskaŭ vertikala dimensio. (K. diko, larĝo. longo, profundo).
- a) plialtigo, pligrandigi la altecon, parolante pri prezoj.
- b) malplialtigo, malpligrandigi la altecon, parolante pri prezoj.
55 alternativo, stato de iu decidonta inter du eblecoj.
56 alterni, sinsekvi aŭ sekvi reciproke.
57 aluminio' blanka, tre malpeza metalo, tre uzata ekzemple por fari kuirejajn ilojn (kem. simbol. Al.).
58 aluno, blanka, adstringa salo, konsistanta el sulfato de aluminio, sulfato de potaso kaj akvo.
59 amasigi, kolekti ion, kunigante ĝin en granda kvanto aŭ nombro.
60 amaso, granda kolekto, kvanto, nombro da kunigitaj aĵoj.
61 amasartiklo, komercaĵo amase fabrikita por ebligi kiom eble plej malaltan koston. (K. varaĉo, fuŝvaro).
62 ambaŭpartia, v. partio.
63 amelo, blanka substanco eltirita de greno, terpomoj, uzata por rigidigi la tolaĵojn, por fari gluon, ktp.
64 amortizi, malaltigi ŝuldon pagante iom post iom, kune kun la rentumo, parton de la kapitalo.
65 anilino, olea substanco produktata el indigo, uzata por farboj.
66 anizo, umbelifera vegetaĵo, kies grajnojn oni uzas kiel spicaĵon kaj por fari likvorojn.
67 anonci, 1. sciigi pri io;
- 2. publike sciigi per gazeto.
68 anoncado, publika sciigado (K. reklamo).
69 antaŭdoni, v. anticipi.
70 antaŭkazo, okazaĵo, ago, decido, juĝo antaŭirinta, kiu servas, aŭ povas servi, kiel normo aŭ apogo por sama kazo (K. normkazo).
71 antaŭmendanto, v. mendi.
72 antaŭpago, v. pago.
73 anticipi, doni monon antaŭ ol la aĉetaĵo estas liverita, aŭ plene liverita, aŭ antaŭ ol oni uzis luitan aĵon aŭ antaŭ ol laboro estas farita.
74 antikva, pratempe farita, uzita, ekzistinta: malo de moderna.
75 antikvaĵo, objekto pratempe aŭ en tre malproksima tempo farita, aŭ objekto uzita.
76 antikvaĵisto, komercisto pri antikvaĵoj.
77 apelacii, sin turni por alia juĝo al supera juĝistaro.
78 apelacia kortumo, supera juĝejo por apelaciaj procesoj.
79 apelacio, ago de apelacianto.
80 apoteko, laborejo kaj butiko, kie oni preparas kaj vendas kuracilojn, medikamentojn (K. farmacio).
81 apreturi, prepari teksaĵon, ĝin banate en glua fluidaĵo por doni al ĝi specialan aspekton aŭ rigidecon.
82 aperturgluo, gluo uzata por apreturi (K. katizilo).
83 aro, mezur-unuo = 100 kvadratmetroj.
84 aromo, bonodoro de vegetaĵoj. — Aromo de kafo.
85 *arbitracio, juĝado de persono aŭ personoj elektitaj de iuj malkonsentantoj por decidi pri ilia disputo.
86 arbitracianto, juĝanto elektita por arbitracio.
87 arbitraĝo, kalkulo por trovi la plej profitodonan manieron por aĉeti aŭ vendi varojn, valutojn, bilojn, financpaperojn, enkasigi kreditojn aŭ pagi ŝuldojn.
88 argentano, metalo arĝentosimila uzata anstataŭ arĝento por luksobjektoj, manĝilaroj, ktp. — Alojo: 50-60 %, kupro 13-18,5 %, nikelo 19-31 %, stano aŭ zinko, kelkfoje iom da mangano (K. pakfongo, novarĝento).
89 argilo, grasa, facilmodlebla tero, el kiu oni faras tegolojn, vazojn, potojn, brikojn, k. c.
90 argilaĵo, objekto el argilo malmoligita, kaj poste bakita en fornegoj por diversaj celoj.
91 arĝento, blanka, sonora, nerustiĝanta metalo, tre uzata precipe por fari monerojn. (Kem. simbol. Ag.).
92 arĝentaĵo, objekto el arĝento.
93 arĝentumi, plenkovri ion per alteniĝa arĝenta tavolo tre maldika.
110 asocio, societo de multaj personoj, kunigitaj por sama celo morala, ne financa (K. societo, kompanio).
111 asorti, bone elekti kaj kunmeti komercaĵojn diferencajn inter si, sed ĉiuj de sama speco (K. sortimento).
112 atenti turni al io sian aŭdan, vidan senton, sian spiriton.
113 atesti, 1. pruvi, montri;
- 2. fari deklaron en juĝejo pri afero koncernanta akuziton aŭ disputantojn.
114 atesto, 1. pruvo, montro, dokumento, objekto atestanta fakton;
- 2. vortoj de atestanto,
- a) ricevatesto, atesto, konigo, sciigo pri ricevo (K. kvitanco).
115 atestanto, persono, kiu atestas.
116 aŭkcio, publika vendo, ĉe kiu oni liveras la varojn al tiu, kiu plej alte ilin pagas (K. lotaĵo).
117 aŭtentika, evidenta, vera, nefalsita, malo de apokrifa.
118 aŭtomobilo, movigata veturilo per motoro.
119 averio, difekto kaŭzita al ŝipo aŭ al ĝia ŝarĝo (K. difekto).
120 averti, kondiĉe, minace atentigi pri io. — Averti pri nelivero, se la ŝuldanto ne pagas malnovan ŝuldon.
121 avizi, antaŭsciigi pri io (K. averti).
122 avizo, 1. ago antaŭsciigi pri io;
- 2. dokumento, korespondaĵo antaŭsciiganta ion (K. cirkulero).