Maria/Ĉapitro LXV

El Vikifontaro
Ĉapitro LXIV Indekso : Maria
de Jorge Isaacs
Tradukita de Andrés Turrisi, Detlef Karthaus kaj Ruben' Torres
Ĉapitro LXV
Tradukata ekde 2005.


LXV

En la tarde de ese día, durante el cual había visitado yo todos los sitios que me eran queridos, y que no debía volver a ver, me preparaba para emprender viaje a la ciudad, pasando por el cementerio de la Parroquia donde estaba la tumba de María. Juan Angel y Braulio se habían adelantado a esperarme en él, y José, su mujer y sus hijas me rodeaban ya para recibir mi despedida. Invitados por mí me siguieron al oratorio, y todos de rodillas, todos llorando, oramos por el alma de aquella a quien tanto habíamos amado. José interrumpió el silencio que siguió a esa oración solemne para recitar una súplica a la protectora de los peregrinos y navegantes.

En la posttagmezo de tiu tago, dum kiu mi estis vizitinta ĉiujn lokojn karajn al mi, kaj kiujn mi ne plu estus vidonta, mi estis pretiĝanta por entrepreni la vojaĝon al la urbo, pasante tra la tombejo de la Paroko kie troviĝis la tombo de Maria. Johano Anĝelo kaj Braŭljo estis devancintaj min por atendi min en ĝi, kaj Jozefo, lia edzino kaj liaj filinoj jam ĉirkaŭadis min por ricevi mian adiaŭon. Invitite de mi ili sekvis min al la kapelo, kaj ĉiuj surgenue, ĉiuj plorante, ni preĝis por la animo de tiu kiun tiom ni estis amintaj. Jozefo interrompis la silenton kiu sekvis tiun solenan preĝon, por fari petegon al la protektantino de la pilgrimuloj kaj maristoj.

Ya en el corredor, Tránsito y Lucía, después de recibir mi adiós, sollozaban cubierto el rostro y sentados en el pavimento; la señora Luisa había desaparecido: José, volviendo a un lado la faz para ocultarme sus lágrimas, me esperaba teniendo el caballo del cabestro al pie de la gradería: Mayo, meneando la cola y tendido en el gramal, espiaba todos mis movimientos como cuando en sus días de vigor salíamos a caza de perdices.

Jam en la koridoro Transito kaj Lucia, ricevinte mian adiaŭon, plor-singultadis kun la vizaĝo kovrita kaj sidante sur la pavimo; sinjorino Luiza estis malaperinta; Jozefo, turnante flanken la vizaĝon por kaŝi al mi siajn larmojn, atendadis min tenante la ĉevalon ĉe la bridoj piede de la ŝtuparo: Majo, movante la voston kaj kuŝante sur la herbo, gvatadis ĉiujn miajn movojn kiel kiam en ĝiaj validaj tagoj ni kutimis iri ĉasi la perdrikojn.

Faltóme la voz para decir una postrera palabra cariñosa a José y a sus hijas; ellos tampoco la habrían tenido para responderme.

Mankis al mi la voĉo por diri unu lastan afablan vorton al Jozefo kaj al liaj filinoj: nek ili estus trovintaj unu por respondi al mi.

A pocas cuadras de la casa me detuve antes de emprender la bajada a ver una vez más aquella mansión querida y sus contornos. De las horas de felicidad que en ella había pasado, sólo llevaba conmigo el recuerdo; de María, los dones que me había dejado al borde de su tumba.

Je kelkaj kvadroj for de la domo mi haltis antaŭ ol komenci la malsupreniron por vidi unu plian fojon tiun amatan domegon kaj ties ĉirkaŭaĵojn. De la feliĉaj horoj kiujn en ĝi mi estis pasinta, mi nur portis kun mi la memoron; de Maria, la donacojn kiujn ŝi estis lasinta al mi ĉe la rando de sia tombo.

Llegó Mayo entonces, y fatigado se detuvo a la orilla del torrente que nos separaba: dos veces intentó vadearlo y en ambas hubo de retroceder: sentóse sobre el césped y aulló tan lastimosamente como si sus alaridos tuviesen algo de humano, como si con ellos quisiera recordarme cuánto me había amado, y reconvenirme porque lo abandonaba en su vejez.

Tiam alvenis Majo, kaj laca haltis ĉe la bordo de la torento kiu nin apartigadis: du fojojn li provis travadi ĝin kaj ambaŭfoje ĝi devis retroiri: ĝi sidiĝis sur la gazonon kaj hurlis tiom kompatinde kvazaŭ ĝiaj hurloj havus ion humanan, kvazaŭ per ili ĝi volus memorigi al mi kiom ĝi estis aminta min, kaj riproĉi min ĉar mi estas forlasanta ĝin en ĝia old-aĝo.

A la hora y media me desmontaba a la portada de una especie de huerto, aislado en la llanura y cercado de palenque, que era el cementerio de la aldea. Braulio, recibiendo el caballo y participando de la emoción que descubría en mi rostro, empujó una hoja de la puerta y no dio un paso más. Atravesé por en medio de las malezas y de las cruces de leño y de guadua que se le-vantaban sobre ellas. El sol al ponerse cruzaba el ramaje enmarañado de la selva vecina con algunos rayos, que amarilleaban sobre los zarzales y en los follajes de los árboles que sombreaban las tumbas. Al dar la vuelta a un grupo de corpulentos tamarindos, quedé enfrente de un pedestal blanco y manchado por las lluvias, sobre el cual se elevaba una cruz de hierro: acerquéme. En una plancha negra que las adormideras medio ocultaban ya, empecé a leer: "María...".

Post unu horo kaj duono mi estis deseliĝante ĉe la portalo de iaspeca ĝardeno, izolita en la ebenaĵo kaj ĉirkaŭbarita per palisaro, kie estis la tombejo de la vilaĝo. Braŭljo, ricevante la ĉevalon kaj partoprenante en la emocio kiun li distingis sur mia vizaĝo, puŝis unu klapon de la pordo kaj faris eĉ ne unu solan plian paŝon. Mi trairis meze de la trud-herboj kaj de la krucoj el ligno kaj el bambuo (guadvo) kiuj elstaris super ili. La suno subiranta krucadis la implikitan branĉaron de la apuda ĝangalo per kelkaj radioj kiuj duonflave briladis sur la veprejoj kaj en la foliaro de la arboj kiuj ombrigadis la tombojn. Ĉirkaŭirante grupon da dikaj tamarindoj, mi troviĝis fronte al piedestalo blanka kaj makulita de la pluvoj, sur kiu staris fera kruco: mi alproksimiĝis. Sur nigra tabulo kiun la papavoj jam duon-kaŝadis, mi komencis legi: “Maria...”.

En aquel monólogo terrible del alma ante la muerte, del alma que la interroga, que la maldice... que le ruega, que la llama... demasiado elocuente respuesta dio esa tumba fría y sorda, que mis brazos oprimían y mis lágrimas bañaban.

En tiu terura monologo de la animo antaŭ la morto, de la animo kiu ĝin pridemandas, kiu ĝin malbenas... kiu ĝin petegas, kiu ĝin vokas... tro elokventan respondon donis tiu tombo frida kaj surda, kiun miaj brakoj premadis kaj miaj larmoj banadis.

El ruido de unos pasos sobre la hojarasca me hizo levantar la frente del pedestal: Braulio se acercó a mí, y entregándome una corona de rosas y azucenas, obsequio de las hijas de José, permaneció en el mismo sitio como para indicarme que era hora de partir. Púseme en pie para colgarla de la cruz, y volví a abrazarme a los pies de ella para darle a María y a su sepulcro un último adiós...

La bruo de paŝoj sur la mortaj folioj levigis al mi la frunton de la piedestalo: Braŭljo alproksimiĝis al mi, kaj enmanigante al mi unu kronon el rozoj kaj lilioj, donacon de la filinoj de Jozefo, restis en la sama loko kvazaŭ li volus indiki al mi ke jam estas horo ekiri. Mi stariĝis por ĝin pendigi sur la kruco, kaj denove ĉirkaŭbrakis ĝiajn piedojn por doni al Maria kaj al ŝia tombo unu lastan adiaŭon...

Había ya montado, y Braulio estrechaba en sus manos una de las mías, cuando el revuelo de un ave que al pasar sobre nuestras cabezas dio un graznido siniestro y conocido para mí, interrumpió nuestra despedida: la vi volar hacia la cruz de hierro, y posada ya en uno de sus brazos, aleteó repitiendo su espantoso canto. Estremecido, partí a galope por en medio de la pampa solitaria, cuyo vasto horizonte ennegrecía la noche.

Mi jam estis surseliĝinta, kaj Braŭljo premadis en siajn manojn unu el la miaj, kiam la flugil-batado de iu birdo kiu pasante sur niaj kapoj eligis unu grakon teruran kaj konatan de mi, interrompis nian adiaŭon: mi vidis ĝin flugi al la fera kruco, kaj jam starante sur unu el ties brakoj, ĝi agitis la flugilojn ripetante sian terurigan krakon. Ŝokita, mi ekiris galope tra la pampo soleca, kies vastan horizonton eknigrigadis la nokto.