Maria
Jorge Isaacs
Andrés Turrisi
Maria/Ĉapitro LIX
< Maria
| Ĉapitro LVIII | Indekso : Maria de Jorge Isaacs Tradukita de Andrés Turrisi, Detlef Karthaus kaj Ruben' Torres Ĉapitro LIX |
Ĉapitro LX |
Tradukata ekde 2005.  |
LIX
Al sentarnos a la mesa manifesté a D*** que deseaba continuar el viaje la misma tarde si era posible, suplicándole venciese inconvenientes. El pareció consultar a Lorenzo, quien se apresuró a responderme que las bestias estaban en el pueblo y que la noche era de luna. Le di orden para que sin demora preparase nuestra marcha; y en vista de la manera como lo resolví, D*** no hizo observación de ninguna especie.
Kiam ni sidiĝis ĉe-tablen mi esprimis al D*** mian deziron daŭrigi la vojaĝon tiun saman posttagmezon se tio estintus ebla, petegante al li superi obstaklojn. Li ŝajnis konsulti Laŭrencon, kiu tuj respondis al mi ke la rajdbestoj troviĝas en la vilaĝo kaj ke tiu estas lun-nokto. Mi ordonis al li ke senprokraste li preparu nian foriron; kaj konsiderante la manieron laŭ kiu mi decidis ĉion, D*** faris nenian observon.
Poco rato después me presentó Lorenzo los arreos de montar, manifestándome por lo bajo cuánto le complacía el que no pernoctásemos en Juntas.
Iom poste Laŭrenco prezentis al mi la rajd-ekipojn, flustre sciigante al mi kiom kontentigas lin la fakto ke ni ne tranoktu en Juntas.
Arreglado lo necesario para que D*** pagase la conducción de mi equipaje hasta allí y lo pusiera en camino nuevamente, nos despedimos de él y montamos en buenas mulas, seguidos de un muchacho, que caballero en otra, llevaba al arzón un par de cuchugos pequeños con mi ropa de camino y algo de avío que se apresuró a poner en ellos nuestro huésped.
Aranĝinte ĉion necesan por ke D*** pagu la alporton de mia bagaĝo ĝis tien kaj ĝin irigu denove, ni adiaŭis lin kaj ekrajdis sur bonaj mulinoj, sekvate de knabo kiu, rajdante sur alia, portadis sur la sel-armaturo unu paron de malgrandaj sel-sakoj kun miaj vojaĝ-vestoj kaj io da manĝo-provizoj kiun nia gastiginto rapide metis en ilin.
Habíamos vencido más de la mitad de la subida de la Puerta cuando se ocultaba ya el sol. En los momentos en que mi cabalgadura tomaba aliento, no pude menos de ver con satisfacción la hondonada de donde acababa de salir, y respiré con deleite el aire vivificador de la sierra. Veía ya en el fondo de la profunda vega de población de Juntas con sus techumbres pajizas y cenicientas: el Dagua, lujoso con la luz que entonces lo bañaba, orlaba el islote del caserío, y rodando precipitadamente hasta perderse en la revuelta del Credo, espejeaba a lo lejos en las playas de Sombrerillo.
Ni estis superintaj pli ol la duono de la supreniro de la Pordo kiam jam kaŝiĝadis la suno. En la momentoj dum kiuj mia raj-besto renormaligis la spiron, mi ne povis ne rigardi kontentiĝe la depresion de kiu mi ĵus estis elirinta, kaj spiris kun plezuro la vivigan aeron de la montaro. Mi jam rigardadis en la fundo de la profunda valo de la vilaĝo Juntas kun ties tegmentoj pajlaj kaj cindro-koloraj: la Dagvo, luksa per la lumo kiu tiam ĝin banadis, borderadis la insuleton de la vilaĝeto, kaj rapidege ruliĝante ĝis perdiĝi en la tumulto de la Kredo, scintiladis de malproksime sur la plaĝoj de Sombreriljo.
Por primera vez después de mi salida de Londres me sentía absolutamente dueño de mi voluntad para acortar la distancia que me separaba de María. La certeza de que solamente me faltaban por hacer dos jornadas para terminar el viaje, hubiera sido bastante a hacerme reventar durante ellas cuatro mulas como la que cabalgaba. Lorenzo, experimentado de lo que resulta de tales afanes en tales caminos, trató de hacerme moderar algo el paso, y con el justo pretexto de servir de guía, se me colocó por delante a tiempo que faltaba poco para que coronáramos la cuesta.
Unuafoje post mia foriro de Londono mi sentis min absolute mastro de mia volo por redukti la distancon kiu apartigadis min de Maria. Le certeco ke nur mankis du tagoj por atingi la finon de la vojaĝo, estintus sufiĉa por igi min ĝisekstreme lacigi dum ili kvar mulinojn kiel tiu kiun mi estis rajdanta. Laŭrenco, sperta pri kio rezultas el tiaj strebadoj en tiaj vojoj, klopodis iom moderigi al mi la iradon, kaj kun la solida preteksto funkcii kiel gvidanto, metis sin antaŭ mi kiam mankis malmulto antaŭ ol ni kronu la pinton.
Cuando llegamos al Hormiguero, solamente la luna nos mostraba la senda. Me detuve porque Lorenzo había echado pie a tierra allí, lo cual tenía en alarma a los perros de la casa. Recostándose él sobre el cuello de mi mula, me dijo sonriendo:
Kiam ni alvenis al Formikejo, nur la luno montradis al ni la padon. Mi haltis ĉar Laŭrenco estis deseliĝinta tie, kio alarmis la hundojn de la loĝejo. Apogante sin sur la kolon de mia mulino, li diris al mi ridetante:
—¿Le parece bueno que durmamos aquí? Esta es buena gente y hay pasto para las bestias.
—Ĉu ŝajnas al vi bone ke ni dormu ĉi tie? Tiuj ĉi estas bonaj personoj kaj estas furaĝo por la bestoj.
—No seas flojo —le contesté—: yo no tengo sueño y las mulas están frescas.
—Ne estu pigra —mi respondis al li— mi ne estas dormema kaj la mulinoj estas mallacaj.
—No se afane —me observó tomándome el estribo—: lo que quiero es ventear estos judas, no sea que se nos achajuanen por estar tan ovachonas. Justo viene con mis mulas para Juntas, continuó descinchando la mía, y según me dijo ese muchacho que encontramos en la Puerta, debe toldar esta noche en Santana, si no consigue llegar a Hojas. Donde lo encontremos, tomamos chocolate e iremos a dormir un ratico por ahí donde se pueda. ¿Le gusta así?
—Ne turmentu vin —li rimarkigis al mi prenante mian piedingon—: mi volas submeti al provo ĉi tiujn perfidajn bestojn, por eviti ke ili febliĝu restinte trankvilaj tiel longe. Justo venas kun miaj mulinoj al Juntas, li daŭrigis demetante la ventro-bendon de mia besto, kaj laŭ tio kion diris al mi tiu junulo kiun ni renkontis en la Puerta, Justo devus tranokti hodiaŭ en Santana, se li ne sukcesos atingi Hojas. Kie ajn ni renkontos lin, ni trinkos ĉokoladon kaj dormos tempeton ie kie eblos. Ĉu tio kontentigas vin?
Por supuesto: es necesario llegar a Cali mañana en la tarde.
—Kompreneble: necesas alveni al Kalio morgaŭ posttagmeze.
—No tanto: dando las siete en San Francisco[Piednoto 1] iremos entrando; pero yendo a mi paso, porque de no, daremos gracias en llegar a San Antonio.
Ne tiel rapide: kiam la tur-horloĝo de Sankta Francisko[Piednoto 2] sonorigos la sepan, ni estos enirantaj; sed procedante laŭ mia paŝado, ĉar se ne, ni estos dankemaj alvenante al Sankta Antono.
Hablando y haciendo, bañaba los lomos de las mulas con buchadas de anisado. Sacó fuego de su eslabón y encendió cigarro; echó una reprimenda al muchacho, que venía atrasándose, porque diz que su mula era cueruda, y emprendimos nuevamente marcha mal despedidos por los gozques de la casita.
Parolante kaj agante, li banadis la dorsojn de la mulinoj per plenbuŝoj da aniz-likvoro. Li eligis fajron el sia fajrerilo kaj bruligis la cigaron: faris admonon al la knabo, kiu postrestantis, ĉar ŝajne lia mulino estis ŝtip-kapa, kaj ni ekigis denove la iradon malbone adiaŭataj de la hundetoj de la dometo.
No obstante que el camino estaba bueno, es decir, seco, no pudimos llegar a Hojas sino pasadas las diez. Sobre el plano que corona la cuesta blanqueaba una tolda. Lorenzo, fijándose en las mulas que ramoneaban en las orillas de la senda, dijo:
Kvankam la irejo estis bonstata, tio estas, seka, ni kapablis atingi Hojas nur post la deka. Sur la planaĵo kiu kronas la deklivon blanke vidiĝis unu tol-tegmento. Laŭrenco, observante la mulinojn kiuj manĝadis foliojn kaj branĉojn ĉe la bordoj de la pado, diris:
—Ahí está Justo, porque aquí andan el Tamborero y el Frontino, que nunca desmanchan.
—Tie estas Justo, ĉar mi vidas la Tamborero-n kaj la Frontino-n, kiuj neniam apartiĝas.
—¿Qué gente es ésa? —le pregunté.
—Kiuj estas tiuj uloj? —mi demandis al li.
—Pues machos míos.
—Nu, miaj salajruloj.
Silencio profundo reinaba en torno de la caravana arriera: un viento frío columpiaba los cañaverales y mandules[Piednoto 3] de las faldas vecinas, avivando a veces las brasas amortiguadas de dos fogones inmediatos a la tolda. Junto a uno de ellos dormía enroscado un perro negro, que gruñó al sentirnos y ladró al reconocernos por extraños.
Profunda silento reĝis ĉirkaŭ la mulista karavano: malvarma vento balancigis la kanejojn kaj mandulojn[Piednoto 4] de la apudaj flankoj, foj-foje ekscitante la atenuitajn braĝojn de du fajrujoj proksimaj al la tol-tegmento. Flanke de unu el tiuj dormis volvita nigra hundo, kiu graŭlis aŭdante nin kaj bojis taksante nin fremduloj.
— ¡Avemaria! —gritó Lorenzo, dando así a los arrieros el saludo que entre ellos se acostumbra al llegar a una posada—. ¡Calla, Barbillas! —agregó dirigiéndose al perro y echando pie a tierra.
—Avemaria! —laŭtvoĉis Laŭrenco, tiamaniere donante al la mulistoj la saluton kutiman inter ili ĉe la alveno al iu gastejo—. Silentu, Barbiljas! — li aldonis sin direktante al la hundo kaj desaltante teren.
Un mulato alto y delgado salió de entre las barricadas de zurrones de tabaco, que tapiaban los dos costados de la tolda por donde ésta no llegaba hasta el suelo: era el caporal Justo. Vestía camisa de coleta con pretensiones a blusa corta, calzoncillos bombachos, y tenía la cabeza cubierta con un pañuelo atado a la nuca.
Alta kaj maldika mulato eliris el inter la barikadoj de tabako-sakoj, kiuj baris la du flankojn de la tol-tegmento kie ĉi tiu ne atingis la grundon: li estis la laborestro Justo. Li portis ĉemizon el kanabo kun pretendoj je mallonga bluzo, puf-kalzonon, kaj kovris lian kapon tuko ligita ĉe la nuko.
—¡Ole!, ñor Lorenzo —dijo a su patrón reconociéndolo; y agregó—: ¿éste no es el niño Efraín?
—He!, Njoro Laŭrenco — li diris al sia mastro rekonante lin; kaj li aldonis—: ĉu ĉi tiu ne estas la Juna Efraino? Correspondimos a sus saludos, Lorenzo con un pampeo en la espalda y una chanzoneta, yo lo más cariñosamente que el estropeo me lo permitía.
Ni reciprokis liajn salutojn, Laŭrenco per polmo-frapo sur la ŝultro kaj unu ŝerco, kaj mi kiel eble plej afable permesis al mi la laceco.
—Apéense —continuó el caporal—; traerán cansada alguna mula.
—Deseliĝu —daŭrigis la laborestro—; certe iu el viaj mulinoj estas laca.
—Las tuyas serán las cansadas —le respondió Lorenzo—, pues vienen a paso de hormiga.
—Pli verŝajne la viaj estas lacaj —respondis al li Laŭrenco—, ĉar ili marŝas formiko-paŝe.
—Ahí verá que no. ¿Pero qué andan haciendo a estas horas?
—Do vi vidos ke ne. Sed kion vi faras ĉi-hore?
—Caminando mientras tú roncas. Déjate de conversar y manda al guión que nos atice unas brasas para hacer chocolate.
—Ni marŝas dum vi ronkas. Ĉesu babili kaj sendu la gvidanton eksciti kelkajn braĝojn por prepari ĉokoladon.
Los otros arrieros se habían despertado, así como el negrito que debía atizar. Justo encendió un cabo de vela, y después de colocarlo en un plátano agujereado, tendió un cobijón limpio en el suelo para que yo me sentase.
La ceteraj mulistoj estis vekiĝintaj, kiel ankaŭ la negreto komisiita eksciti la fajron. Justo ekbruligis kandelstumpon, kaj lokiginte ĝin en iun bananon distruitan, sternis puran plejdon sur la grundon por ke mi sidiĝu.
—¿Y hast'onde van ahora? —preguntó mientras Lorenzo sacaba de sus cojinetes provisiones para acompañar el chocolate.
—Kaj kien vi iros nun? —li demandis dum Laŭrenco eltiris el siaj bisakoj viktualiojn por akompani la ĉokoladon.
—A Santana —respondió—. ¿Cómo van las muletas? El hijo de la García me dijo al salir de Juntas que se te había cansado la rosilla.
—Al Santana —li respondis—. Kiel respondas la mulinetoj? La filo de Njora Garcia diris al mi, ĉe la eliro el Juntas, ke via mulino ruĝ-blanka estis laciĝinta.
—Es la única maulona, pero ten con ten, ahí viene.
—Nur ĝi estas malbonkvalita, sed iom post iom, jen ĝi venas.
—No vayas a sacar carga de fardos en ellas.
—Evitu ŝarĝigi ĝin per pakegoj.
¡Tan fullero que era yo! Y qué buenas van a salir las condenadas: eso sí, la manzanilla me hizo en Santa Rosa una de toditicos los diablos: quien la ve tan tasajuda y es la más filática; pero ya va dando: con los atillos la traigo desde Platanares.
—Ĉu vi taksas min tiom pretendema? Vi vidos kiom bonaj rezultos tiuj damnindaj: sed estas vero, la olive verda mulino donis al mi ĉiuspecajn problemojn en Santa Rosa; kiu vidas ĝin tiom febla ne povas imagi ke ĝi estas la plej trompa; sed iom post iom ĝi respondas: ŝarĝitan per provizejoj mi venigis ĝin ek de Platanares.
La olleta de chocolate hirviendo entró en escena, y los arrieros a cual más listo ofrecieron sus matecillos de cintura para que lo tomásemos.
La bolanta ĉokolad-poteto eniris en la scenon, kaj la mulistoj konkure tendis siajn zon-kalabasetojn por ke ni ĝin trinku.
¡Válgame! —decía Justo mientras yo saboreaba aquel chocolate arrieramente hecho y servido , pero el más oportuno que me ha venido a las manos.—¿Quién iba a conocer al niño Efraín? Al reventón llevará a ñor Lorenzo; ¿no?
—Dio helpu min! —diris Justo dum mi gustumis tiun ĉokoladon muliste faritan kaj servitan, sed la plej oportunan kiu estas veninta al miaj manoj.— Kiu estus imaginta ke mi konatiĝus kun la juna Efraino? Li metos Njoron Laŭrencon en seriozan embarazon; ĉu ne?
En cambio de su agua tibia de calabazo dimos a Justo y a sus mozos buen brandi, y nos dispusimos a marchar.
Interŝanĝe de ilia kalabasa varmeta akvo ni donis al Justo kaj al liaj helpantoj bongustan brandon, kaj ni prepariĝis por foriri.
—Las once irán siendo —dijo el caporal alzando a ver la luna, que bañaba con blanca luz las altivas lomas de los Chanco y Bitaco.
Devus esti la dekunua diris la laborestro levante la vizaĝon por rigardi la lunon, kiu banadis per blanka lumo la arogantajn holmojn de la Ĉanko kaj Bitako.
Vi el reloj y efectivamente eran las once. Nos despedimos de los arrieros, y cuando nos habíamos alejado media cuadra de la tolda, llamó Justo a Lorenco: éste me alcanzó pocos instantes después.
Mi rigardis la horloĝon kaj fakte estis la dekunua: Ni adiaŭis la mulistojn, kaj kiam ni estis malproksimiĝintaj iom pli ol du cent metrojn de la tegmento, Justo vokis Laŭrencon: ĉi lasta atingis min kelkajn momentojn poste.